Astronoom Heino Falcke: "Kermani geeft een warme, lieve beschrijving van God"

4 mei 2022

“Wat deze auteur bijzonder maakt is, dat hij van oorsprong Iraniër is en een Duitse topschrijver. Als moslim met een academische en poëtische achtergrond, schrijft hij over zijn eigen religie en het christendom. Zo bemiddelt hij tussen deze religies”, aldus sterrenkundige en Nijmeegs hoogleraar astrofysica Heino Falcke – onder meer bekend vanwege de eerste foto van een zwart gat, in 2019. Als favoriete boek koos hij ‘Jeder soll von da wo er ist einen Schritt näher kommen’ van Navid Kermani, winnaar van de Vredesprijs van de Duitse boekhandel.

Door Cees Veltman

“Het is moeilijk te zeggen wat voor mij het belangrijkste boek is, behalve de bijbel, maar ik kies nu voor een nieuw boek van de Duits-Iraanse schrijver Navid Kermani. Het staat hoog op de bestsellerlijst in Duitsland. Hij leert je over je eigen religie na te denken. Ook over de verschillen tussen religies.

In ‘Jeder soll von da wo er ist einen Schritt näher kommen' vertelt hij hoe zijn vader in het ziekenhuis hem de opdracht geeft de islam door te geven aan zijn dochter. Kermani realiseert zich dat hij wel over religie heeft geschreven - ook over het christendom - maar nooit over God zelf. Het was voor hem net alsof hij tot dan toe alleen de kleding van de persoon had beschreven, maar niets had gezegd over het gezicht of wat ze voelt. Hij geeft een warme, lieve beschrijving van God en praat zelfs over de wonderen van Jezus. Hij legt zijn dochter uit waarom we eigenlijk in God geloven.

Betoverende sfeer

Ik heb Kermani zelf ontmoet. Hij benaderde mij omdat hij mijn boek had gelezen, (‘Licht in de duisternis’, red.) en zo is ons contact ontstaan toen hij het boek schreef. Ik was gast bij de presentatie van zijn boek in Keulen. Er heerste een betoverende sfeer, vond ik. We spraken in een volle zaal over wie God is en hoe onontbeerlijk God is in deze samenleving. Ook over de gemeenschappelijke, mooie en vriendschappelijke traditie van islam en christendom. Zijn conclusie was dat het geen kwestie van geloven is of God bestaat. God is als de wind, hij is er gewoon. Het gaat niet over geloven, maar over ontdekken van God. Niet wie is God, maar wat is God, daar moeten we het over hebben. Intensief nadenken over God, dat vind ik heel mooi. Wetenschap heeft begrenzing, God gaat verder.

Schepping

Ik ben een beetje anders gaan kijken naar God. Ik vind persoonlijke verbinding en ervaring van groot belang, want God is persoonlijk. Maar door mijn werk ben ik een beetje gedwongen na te denken over de filosofische God. Het idee van de schepper is voor mij crucialer geworden. Ik zeg niet dat de schepping nog steeds doorgaat, ook al dijt het heelal nog steeds verder uit. Wetenschappelijk is de schepping eigenlijk afgerond. Het hoogtepunt van het ontstaan van sterren en melkwegstelsels ligt in het verleden.

Ja, er ontstaan nog steeds nieuwe sterren, maar die toename wordt duidelijk minder. We weten natuurlijk niet wat er in de toekomst gebeurt. In de bijbel gaat het over een nieuwe schepping, een nieuwe hemel en een nieuwe aarde, maar wat dat betekent, weten we niet.

Creativiteit

Ook in de natuurkunde is het heel moeilijk te voorspellen wat er gaat gebeuren over duizenden, miljoenen of miljarden jaren. Een collega van mij zei eens: het heelal heeft zoveel creativiteit laten zien, er is zoveel nieuws ontstaan, dat had niemand kunnen voorspellen. Dus wie weet wat er nog gaat gebeuren.

Het uitdijen van het heelal gaat wel steeds sneller, maar het is een kwestie van uitdoving, net zoals de zon zal uitdoven. De Apocalyps is een feit, is onvermijdelijk. We weten alleen de tijdschaal niet. De kans dat het zo snel zal gaan als in de nieuwe film ‘Don’t look up’, waarin de aarde over een half jaar door een gigantische komeet wordt getroffen, is klein. De aarde zal wel een keer worden getroffen en ook het heelal zal uitdoven. De Apocalyps wijst ons erop dat niets eeuwig is. Wat wij hier ook allemaal doen, niets blijft. Het enige wat blijft, is ons geloof. God is eeuwig, dus er blijft toch iets over: het geloof. We hebben eigenlijk niks meer dan geloof.”

Navid Kermani, ‘Jeder soll von da wo er ist einen Schritt näher komen. Fragen nach Gott’, Karl Hanser, 240 blz., € 22,-