De techniek en de menselijke onvrede zullen elkaar wederzijds steeds verder opzwepen tot de 'grote kladderadatsch' volgt, voorspelde spiritueel leraar Barry Long in jaren tachtig. Tegelijk bood hij een spirituele leerweg en een uiteindelijk bevrijdend en hoopvol perspectief.  Lisette Thooft is sterk door hem beïnvloed: "Ik zie wel degelijk die giftige onvrede, maar ook een enorme toename van spirituele ontwikkeling."

Door Lisette Thooft

Ik was gehackt – kennelijk had ik toch een keer op een verkeerd linkje geklikt. De boeven maakten uit mijn naam reclame voor een ranzige datingssite en toen greep Mail in en mailde me: 200 spam-mails, limiet bereikt, wachtwoord veranderen graag. Daarna bleken de hackers mijn Facebook ook te hebben gekaapt en het duurde even voor ik weer om toegang kon vragen. Meta gaat mijn identiteit checken, meldde men, maar wegens personeelstekort kan dat even duren. Dus nu ben ik al een paar weken noodgedwongen aan het de-toxen van de social media. Ik mis ze vaagjes. Eigenlijk valt het reuze mee en denk ik vooral: wat zijn we goed beveiligd.

Duivelse invloeden

Maar inderdaad: het internet is doordrenkt met liefdeloze seks, oplichterij en ander ongerief. Steeds meer interessante denkers zoals de Britse schrijver Paul Kingsnorth zien er duivelse invloeden in.

“Wat gaan de kerken doen”, vraagt Kingsnorth zich af in een interview op de website Mere Orthodoxy, “wat gaan christenen doen aan de richting die de technologie ons opdringt?” Als Artificial Intelligence oprukt, als de virtuele werkelijkheid belangrijker wordt dan het echte leven, hebben wij daar dan een antwoord op?

“Want ik denk dat we elke dag weer van de appel eten. We volgen gedwee de slang; we gaan voor Kain en niet voor Abel. Het is echt demonisch.”

Kingsnorth is bij lange na niet de enige intellectueel, denker of filosoof die de duivel aan het werk ziet in de toenemende macht van de techniek over ons, de verleiding van de smartphone, de verslaving aan internet. In antroposofische kringen wordt de duistere kracht van een zielloos en goddeloos wetenschappelijk materialisme Ahriman genoemd, een van de twee aartsduivels (de andere is Lucifer). In talloze filosofische denkrichtingen en ook in vele films, boeken en andere kunstzinnige vormen is de strijd tegen de robot of de Machine de grote archetypische strijd tegen het Kwaad.

Zelfopoffering

Ik schreef er over in mijn boek uit 2011 De onverzadigbare vrouw (en de afwezige man). Daarin onderzocht ik het symbolische beeld van de draak als grote vijand van de mensheid en ik ontdekte dat draken oorspronkelijk stonden voor de vrouwelijke voortplantingsdrift, de verslindende seksuele macht van het vrouwelijke. Toen die min of meer beteugeld was, ergens in de Middeleeuwen, althans toen het mogelijk bleek voor vrouwen (zowel als mannen) om celibatair te blijven en te streven naar mystieke zelfontplooiing, verdween de draak van het toneel. Draken werden verbannen naar sprookjes, net als heksen, die ook symbolisch waren voor de gulzige, vernietigende kracht van de natuur. Hulè, voor de gnostisch onderlegden onder ons.

En toen kwam de volgende grote mythische vijand op: de robot, de Machinemens. Eerst als golem, toen als monster van Frankenstein, daarna werd de robot in de kunst steeds enger en echter, in grote kaskrakers als de Stepford Wives, de Terminator films, The Matrix en vele andere verhalen en games. Aanvankelijk won de robot, maar uiteindelijk wint de mens. Door zelfopoffering.

Onvrede

Gaat onze menselijkheid inderdaad winnen van Big Tech, Big Crime, Big Devil? Ik herlees een boek dat ik zelf vertaald heb, Sterven om te leven van mijn spirituele leermeester Barry Long. Hij schreef het in de jaren tachtig en een deel ervan is een griezelig correcte voorspelling van onze problemen nu, geschreven in de verleden tijd, als een geschiedenisles. Voor hem was onvrede de bron van alle kwaad. Het zijn onze onverwerkte emoties die ons in de greep hebben, ons natuurlijk innerlijk welbehagen verstoren, waardoor we voortdurend op zoek gaan naar afleiding, amusement en verdoving. Ik zou het nu misschien oude pijn noemen, maar hij zag het op mystiek niveau en noemde het zelfs iets buitenaards. De robot, de Machine, was voor Barry Long alleen het resultaat van deze innerlijke duivel, niet de duivel zelf. De media, de pers en journalisten vond hij veel gevaarlijker, want die verbreiden de onvrede met hun onontwarbare mengeling van slecht nieuws en amusement. In zijn tijd waren media en technologie nog niet zo verstrengeld als nu, en ik denk dat hij internet en social media wel bij de grote aanjagers van onvrede zou hebben gerekend.

Grote kladderadatsch

“Terwijl deze onophoudelijke interactie tussen ‘leuk’ en ‘niet leuk’, de twee polen van onvrede, steeds intensiever werd, werden de meest verfijnde technische prestaties van de mens over de wereld geloosd in een bedwelmende stroom,” schreef hij. “Geen mens kan ze nog op waarde schatten, laat staan bijhouden. In weerwil van alle goede bedoelingen waren al deze producten allemaal het resultaat van onvrede. En als zodanig veroorzaakten ze meer en meer ontevredenheid.”

Uiteindelijk wordt in zijn verhaal de giftige mix van onvrede en opwinding explosief en ontketent die een kernoorlog, vergezeld door ongekende natuurrampen, als de Aarde zelf stuiptrekt in de doodsstrijd van de onvrede.

De grote kladderadatsch, zeg maar.

Spirituele leerweg

“En alle onvrede verdween met de massa van het aangezicht van de Aarde”, schrijft Long. “Slechts de droom was verbrijzeld. De dromer was ongedeerd. En bevrijd van tijd, bevrijd van het denkbeeld van onvrede en ongelukkigheid, ontwaakte de dromer, het individu, aan de werkelijkheid van tijdloos leven op deze gezegende planeet – de Aarde binnenin hem die door de genade van God Almachtig nog altijd dezelfde is als toen hij wegsoesde in onbewustzijn, toen hij het goede en het ware verliet om een ongelukkige wereld en bestaan voor zichzelf te gaan bouwen.”

De rest van het boek bestaat uit een spirituele leerweg hoe je als individu de verantwoordelijkheid voor je eigen onvrede kunt nemen. Het heeft mij sterk beïnvloed en ik ben er nog steeds elke dag mee bezig, ook in mijn werk als rebalancer. En ik zie wel degelijk die giftige onvrede, maar ook een enorme toename van spirituele ontwikkeling. Nog niet opvallend veel in reguliere media, maar wel op internet, in films en boeken en in de mensen om me heen. Vrijwel iedereen die ik ken is zich bewust van oude pijn, en hoe die ons afhoudt van harmonie en vrede.

Niet alleen de duivel zit in de Machine, denk ik nu. God Almachtig is er ook.

Hoe zou het anders kunnen zijn?