Zeven richtingwijzers voor een nieuw soort christendom. Religiejournalist Karel Smouter presenteerde ze vandaag op de Correspondent. Hij maakte daarvoor een roadtrip door Nederland. Het resultaat: zeven ‘pragma’s’, geen dogma’s. Origineel en eigentijds. “Jezus zei niet ‘Geloof in mij’, maar ‘Word mijn leerlingen’.”

Door Theo van de Kerkhof

Stel je zou met het christendom opnieuw beginnen. Wat zou je meenemen en wat achterlaten? Met die vraag ging journalist Karel Smouter samen met enkele geestverwanten zeven weken op pad, kris kras door Nederland. Hij verzamelde zoveel mogelijk reacties op dit gedachte-experiment. Zijn verhaal verscheen vandaag in de Correspondent, het nieuwe online medium voor achtergronden bij het nieuws onder leiding van ex-NRC.Next hoofdredacteur Rob Wijnberg.

Origineel

Het artikel is een mustread voor iedereen die nadenkt over religie anno nu. Trouwens ook de begeleidende video’s zijn het bekijken waard. Niet alleen komen Smouter cs met originele inzichten op de proppen, ook de vorm - zoals die video’s - is origineel, anders dan anders: jeugdig, levendig, expressief, naar buiten gericht, communicatief.

Uitgangspunt van de onderzoekers is dat de essentie van het christendom de moeite waard is om voor de toekomst te behouden. “Als de oude vormen en verhalen niet meer werken, hoe kan het dan wel?” Het aantal niet religieus noch humanistisch overtuigde Nederlanders groeit. Volgens een rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) is deze groep landgenoten te typeren als: “hedonistisch, nihilistisch, laag tolerant, zelfbeschikking koesterend, commercieel tv-kijkend, werkend, weinig vertrouwen hebbend in anderen en de regering en niet betrokken bij de samenleving.” Hier kan een scheutje christendom geen kwaad, denkt Smouter, zelf overigens van tamelijk orthodox-christelijke afkomst. “De participatiesamenleving van dit kabinet-Rutte zou bijvoorbeeld uitdraaien op een regelrechte ramp als er geen christenen meer zouden zijn om deze te stutten”, aldus Smouter.

Praktische ideeën

Maar wat leverde de roadtrip door Nederland nu op? Onder de noemer ‘7 keer 7’ organiseerden Smouter cs zes avonden met zeven sprekers, kunstenaars en muzikanten en andere ‘lifters’ die in zeven minuten een voordracht verzorgden over een nieuw soort christendom. Op een zevende avond werden uit deze 42 bijdragen, jawel, zeven wijze lessen gedestilleerd. Zeven pragma’s, geen dogma’s, maar praktische ideeën voor een ander christendom. Hier komen ze in het kort:

1. Stop met geloven (en word een leerling)

“Jezus zelf zei niet ‘Geloof in mij’, maar ‘Word mijn leerlingen'. Hij vroeg niet om geloof in allerlei dogma’s, maar om vertrouwen in zijn persoon.”

2. Stop met gastvrijheid (en word een gast)

“Als je Jezus tweeduizend jaar geleden zou volgen, zat je voor je het wist bij de meest dubieuze figuren aan tafel. (…) Gast durven zíjn, in plaats van gastheer. Je vooroordelen thuislaten en de atheïst, de pedofiel, de bankdirecteur, de salafist, of wie je ook maar voor je hebt, recht in de ogen kijken.”

3. Stop met de kerk (en ontmoet elkaar)

“Zet je kerkgebouw op Marktplaats, verkoop de grond, de bezittingen, geef alles aan de armen en begin met improviseren. Kom bij elkaar thuis, huur eens een sporthal, houd een hagepreek op de hei of organiseer een zondagse polonaise in een verzorgingshuis.” Een brug te ver? “Verkoop dan in ieder geval de kerk in je hoofd.”

4. Stop met de marketing (en word radicaal eerlijk)

Kies voor radicale eerlijkheid. “Maak de kerk tot een plek waar iedere brokkenpiloot, slechte ouder, mislukte carrièretijger en ontspoorde puber zich vrij voelt om z’n verhaal te vertellen en te ervaren wat het betekent een tweede (of derde, of vierde) kans te krijgen.”

5. Stop de show (en word eens stil)

“Vergeet de lichtshow, de fraaie prezi’s, de strakke gospelbands en de tot in detail uitgewerkte preken. (…) Als de show ophoudt, dan kun je leren luisteren. Naar de atheïst, moslim, ietsist, boeddhist, of je buurman. Zonder meteen te zoeken naar tegenargumenten. Of, ook een idee, zoek de stilte.”

6. Stop met de hemel (en begin hier op aarde)

Eeuwenlang was christendom een ticket voor de hemel. Terwijl: als je leest wat Jezus leerde, is het eigenlijk precies andersom. “De hemel was volgens hem geen vlucht uit de aardse werkelijkheid, maar iets wat al in het hier en het nu begon.”

7. Stop met bluffen (en omarm de postmoderne tijd)

Wat willen we nu? De richtingaanwijzers lijken alle kanten tegelijk uit te wijzen. “Dat klopt, maar dat is helemaal niet zo erg. Als het christendom de postmoderne tijd leert omarmen, zal zij eindelijk afscheid kunnen nemen van verhalen die van a tot z kloppen, en helemaal sluitend moeten zijn. Van gesloten, geharnaste wereldbeelden, die vaker beknellen dan bevrijden. Niemand hoeft dan meer de schijn op te houden van het zeker weten.”

Zie hier de volledige tekst.

Zie ook: kritische bespreking door Lisette Thooft