Het is van belang om in je leven je roeping te vinden, betoogt Theo Kauffman. Dat geeft spankracht en vitaliteit. De weg daarnaartoe doorloopt drie fases: de ontmoeting met jezelf, de ontmoeting met anderen en je omstandigheden, de ontmoeting met de Ander. Er zijn vele methoden die deze weg ondersteunen. Een daarvan is het latifa-gebed uit de traditie van het soefisme.
Door Theo Kauffman
“Het leven is een mens niet gegeven, hij moet het zelf maken: Ik ben gedwongen vrij.”
Ortega y Gasset (1883 –1955)
In deze tijd dat de wereld bol staat van veranderingen op het gebied van geopolitiek, klimaat, voedsel en woningschaarste zoekt de mens naar vaste grond onder zijn voeten. Hoe moet hij omgaan met een werkelijkheid die hem steeds weer overvalt en verrast? En wat kan hij doen om niet van zichzelf te vervreemden? Voor antwoorden kunnen we onder meer terecht bij de crisisfilosoof Ortega y Gasset die aan de vooravond van de verschrikkelijke Spaanse burgeroorlog eveneens in een crisissituatie zat en zocht naar universeel gedeelde en gerechtvaardigde zekerheid.
Volgens Ortega is het menselijk leven geen feit, maar een ‘te maken’. Dieren hebben een gegeven, vastgestelde natuur, de natuur van de mens is dat hij geen vaste natuur heeft, maar zichzelf moet maken. Om in leven te blijven moet een mens iets ondernemen om het er levend van af te brengen. Wanneer een mens kiest uit de verschillende levensprogramma’s die hij zich kan voorstellen, voelt hij de noodzaak één bepaald programma te kiezen. En de stem die hem tot dat authentieke zijn roept, noemen we ‘roeping’. Als hij die roeping negeert, dan verliest het leven zijn spankracht, zijn vitaliteit. Want leven is een roeping zien, een taak vervullen, anders staat het op losse schroeven. [1]
Instrument van God
Deze gedachtegang of levensfilosofie komen we ook tegen bij soefimeester Hazrat Inayat Khan (1882 – 1927). In zijn lezing over het ‘Voorrecht mens te Zijn’ stelt hij aan de orde dat het grootste voorrecht van een mens is een geschikt instrument van God te worden en zolang hij hiervan zich niet bewust is, heeft hij zijn ware doel in het leven niet onderkend. De hele tragedie in het leven van de mens is zijn onwetendheid omtrent dit feit. Vanaf het moment dat een mens dit inziet leeft hij het ware leven, het leven van harmonie tussen God en de mens.
De zienswijze van Hazrat Inayat Khan en Ortega y Gasset laat zien dat een mens pas werkelijk mens is als hij zich bewust is van een innerlijke drijfveer die vorm geeft aan zijn leven. Langs welke weg een mens tot dit inzicht komt, kan niets anders dan zijn eigen wezen hem zeggen. Ieder mens draagt iets kostbaars in zich zeggen Inayat Khan en Gasset, dat in geen ander te vinden is. Wat echter dit ‘kostbare’ in een mens is, kan hij slechts ontdekken wanneer hij zijn sterkste gevoelens, datgene in hem wat zijn diepste innerlijk beroert, waarachtig beseft.
Hoe komen we nu tot dit inzicht om het zelf te verwerkelijken?
Er zijn mijns inziens drie fases die een mens moet doormaken om tot dit inzicht te komen: de ontmoeting met je zelf, de ontmoeting met de ander(en) en de ontmoeting met de Andere.
De ontmoeting met je zelf
Inzicht in ons gedrag leidt tot meer bewustzijn van onszelf en van onze motieven. Dit betekent dat we de weg van verinnerlijking moeten opgaan, oftewel het afpellen van ons geconditioneerde zelf totdat we bij de ware aard van ons ik landen. De reis naar binnen, waarin dat zelf dat we zijn, zich noodgedwongen heeft verstopt, vraagt niet om gedragsverandering, maar eerder om ‘laten gaan’, het groeiproces de ruimte geven. En dat kan alleen als je je onder meer bewust wordt van je sub–persoonlijkheden, bijvoorbeeld de innerlijke criticus, de perfectionist, de pleaser en de redder, die verstoringen veroorzaken op de weg naar zelfontplooiing. Pas als we eenmaal op die weg zitten, dan komen we in aanraking met de innerlijke dynamiek van ervaringen van wijsheid en intuïtie, die ons precies brengen waar we moeten zijn. [2]
De ontmoeting met de ander(en)
De mens is in alle opzichten een relationeel wezen. Vanuit verbondenheid met anderen groeit een mens. Ortega y Gasset zegt hierover zo mooi het volgende: “Wie je wordt komt voort uit verbondenheid met anderen en je reactie op je omstandigheden.” En door die verbondenheid realiseert de mens zijn roeping om een waarachtig leven mogelijk te maken in wisselwerking met de leefomgeving waarvan hij deel uitmaakt. Roeping gaat over het gevoel dat jij dit moet doen om tot authentieke zelfrealisatie te komen.
De ware kracht van de ontmoeting is het vermogen om te veranderen. Echter, de mens moet niet de wereld ingaan om de ander te ontmoeten, maar om beschikbaar te zijn voor de ontmoeting. Beschikbaarheid is niets anders dan kunnen zien wat zich aandient en wat niet met onze verwachtingen overeenkomt. In het wachten zonder te zoeken, als je je hinderlijke ego hebt losgelaten, kom je de naaste en ook de Andere werkelijk tegen.
Beschikbaar zijn voor wat je niet kent, je masker durven laten vallen zonder bang te zijn voor de reactie van de ander en spontaan handelen en zo het toeval uitlokken, daarvoor hebben we vertrouwen nodig. Vertrouwen hebben betekent dat we ondanks twijfel ervoor gaan, dat we, ook al voelen we angst, leren om onzekerheid te accepteren en zelfs te omarmen. Kortom, durf uit je comfortzone te stappen. [3]
De ontmoeting met de Andere
Leven betekent loskomen van jezelf. Niet om je vrijheid te veroveren, maar om naar God te gaan. We moeten als het ware buiten onszelf gaan wonen om te laten gebeuren wat alleen voor ons bestemd is. De westerse en niet-westerse spirituele en filosofische tradities kennen hiervoor vele invalshoeken. In het soefisme vind ik de Latifa-meditatie een praktische aanpak, waarbij een band wordt gecreëerd met het innerlijk goddelijke. Het gaat hierbij om zeven woorden die met de hand in verbinding worden gebracht met zeven plekken in ons lichaam. Deze zeven woorden zijn: aanvaarding, verlangen, hoop, geloof (of vertrouwen), overgave (of loslaten), liefde en wil (of bereidheid). Het zijn woorden die al eeuwenlang bakens op de geestelijke weg zijn. Onderling zijn ze ook nauw met elkaar verbonden en verwijzen naar daden, kwaliteiten of energieën die steeds en tegelijkertijd in ons aanwezig zijn en die elkaar oproepen. Samen vormen ze een mysterie van Eenheid dat zich niet in woorden laat uitdrukken. Elk van deze woorden leidt in de richting van dit mysterie, de bron van ons bestaan, ons uiteindelijke Thuis of God. Hiermee bereikt zelfverwerkelijking zijn diepste dimensie, namelijk verwerkelijking van het Zelf.
[1] Zie hoofdstuk “Het leven is een kritieke aangelegenheid” uit het boek van Onno Zijlstra Het leven als een schipbreuk over de crisisfilosofie van Ortega y Gasset, Uitgeverij ISVW 2022.
[2] Voor de handgrepen en gezichtspunten die nodig zijn om eigen patronen te ontdekken in onze persoonlijkheid, verwijs ik naar het boek Langs de weg van het hart van Lenie van Schie, uitgeverij Samara 2021, dat geënt is op praktische spiritualiteit en spirituele psychologie.
[3] De Franse filosoof en schrijver Charles Pépin verwoordt dit mooi in zijn boek De Ontmoeting, uitgeverij Noordboek 2022.
[box type="shadow"]
De weg van de zeven latifa’s
De weg van de zeven latifa’s (oftewel het latifa-gebed, of de latifa-meditatie) is een weg die niet met handelen te maken heeft, maar met zijn. Het bijzondere aan de latifa-meditatie is dat het niet iets wil bereiken, maar wel iets wil laten gebeuren. En dit laatste houdt in “Maak God/de Ene tot een realiteit en God/de Ene maakt jou tot een realiteit." Deze innerlijke zoektocht begint als volgt:
- stap 1: Ik aanvaard
- stap 2: Ik verlang
- stap 3: Ik hoop
- stap 4: Ik vertrouw
- stap 5: Ik laat los
- stap 6: Ik ben geliefd
- stap 7: Ik wil ….
Voor een wezenlijke ontvouwing van deze geestelijke stappen is het raadzaam dat je de volgende plekken in het lichaam met beide handen aanraakt, terwijl je hardop bovenstaande woorden uitspreekt.
- stap 1: de milt
- stap 2: de lever
- stap 3: de linkerlong
- stap 4: de rechterlong
- stap 5: de stem/slokdarm
- stap 6: het hart
- stap 7: de middenrif
Meer informatie vind je in het boek van Mariek de Jong “Latifa, een weg van aanvaarding”, uitgeverij Van Warven (2022), 110 blz., € 14,95.
Of zie bijvoorbeeld de website BINDU: Wijsheid van de soefi’s, “Latifa gebed”.
[/box]
Trakteer de redactie op een kopje koffie
