Op Tweede Paasdag gaf Lisette Thooft een kort webinar over het onderwerp ‘zelfvergeving’. Jezelf vergeven is een belangrijke stap in een spirituele ontwikkeling, betoogt zij. Want zelfvergeving is eigenlijk: de pijn van het onvolmaakt zijn totaal accepteren, binnenlaten, voelen in het hart. En dat is nodig voor onvoorwaardelijke liefde.

Door Lisette Thooft

Er is goed nieuws en slecht nieuws over zelfvergeving. Het goede nieuws is: iedereen kan zichzelf voor alles vergeven. Het kan, het mag en het is goed voor je. En het is ook heel goed voor de andere mensen in je leven.

Het slechte nieuws is: het doet pijn. Je denkt misschien dat je er een romig sausje over kunt gieten of er een wollig dekentje overheen kunt werpen, door affirmaties te herhalen of een mooie visualisatie te doen of zo, maar nee.

Het kan niet zonder pijn. Want dat is de clou: als je pijn in je hart toelaat, maakt je hart er liefde van, compassie, zelfcompassie.

Hoe werkt dat?

Als voorbeeld neem ik iets uit mijn eigen leven. Het allerergste wat je kunt doen is natuurlijk iets verkeerds doen met je kinderen, je kinderen laten lijden. Dat doen alle ouders, hoewel niet alle ouders zich er bewust van zijn. Dit gebeurde er een jaar of dertig geleden.

Mijn oudste kind, mijn dochter die toen negen of tien was, ging een zwemdiploma halen. Het zwembad was bij ons om de hoek. Ik wilde er niet naar toe want ik had thuis iemand te logeren, de man die bij de Barry Long Foundation verantwoordelijk was voor de vertalingen. Ik had namelijk een boek van Barry Long uit het Engels in het Nederlands vertaald, Ridding yourself of unhappiness, en dat moest een geautoriseerde vertaling worden. We gingen er zin voor zin doorheen, ik vertaalde terug in het Engels en legde uit wat ik had gedaan en hij gaf commentaar. Stiekem was ik een beetje verliefd op deze man – hij was zo spiritueel en knap. Dus ik wilde geen moment missen. Dat diplomazwemmen kwam slecht uit.

Ik vroeg aan de vader van mijn kinderen of die naar het zwembad kon gaan voor het afzwemmen en de ceremonie. Deze ex van mij vroeg het weer aan zijn vriendin, en die vriendin had het niet zo goed begrepen en die kwam te laat bij het zwembad, of zelfs helemaal niet, dat weet ik niet meer. Wat ik nog wel weet als de dag van gister, is dat mijn dochter thuiskwam met haar diploma en op haar bed ging liggen huilen. Ze was het enige kind geweest daar zonder ouders.

Au-au-au-au.

Onvergeeflijke fout, heb ik lang gevonden en ik vind dit soort dingen nog steeds het moeilijkst om mezelf te vergeven. En zo onnodig… Dat boek was er ook wel gekomen als ik een paar uur vrij had genomen. Maar mijn dochter kon het niet overdoen.

Boosheid

Ik had natuurlijk mijn schuldgevoel kunnen omzetten in boosheid op de vader en zijn vriendin. Dat doen veel mensen: uit onverdraaglijk schuldgevoel worden ze boos. Maar ik zag wel in dat dat niet zou werken. Het was toch mijn fout. Ik had het alleen kunnen vragen als ik heel zeker had geweten dat mijn ex echt zou komen en dat was bij hem nooit zeker, dat wist ik. Die man had ik zelf uitgezocht als vader voor mijn kinderen. Dus ik ging gebukt onder een schuldgevoel.

Maar wat ik nu weet: schuld is een schild.

Schuld is net als schaamte een schild tegen pijn. Schuldgevoel en schaamte maken dat je spant, je krimpt in elkaar, je spant je spieren en je bindweefsel, en dat doe je om minder te voelen. Je schiet in je hoofd en gaat daar verhalen zitten maken – ‘ooooh wat slecht van mij, ik had moeten…’ enzovoort.

Je gaat denken, niet voelen.

De weg van schuld naar zelfvergeving is de weg terug naar het voelen.

Maar je begint wel met je verstand. Met weten, beseffen, begrijpen: schuldgevoel is een kramp. Hoe kom ik uit de kramp?

Ik heb het proces onderverdeeld in stappen.

Zelfvergeving in stappen

Stap 1: excuses aanbieden, als het kan.

Natuurlijk ga je eerst bedenken hoe je het goed kunt maken wat je hebt misdaan. Wat kan ik doen om het goed te maken?

Maar vaak is er niks meer dat je kunt doen.

Stap 2: helder benoemen voor jezelf wat je precies misdaan hebt.

In mijn voorbeeld: ik was egoïstisch, ik wilde mijn kind geen tijd geven die ik kon doorbrengen met die spannende man. Ik werd dus eigenlijk gedreven door mijn hormonen.

Maar ik deed net of ik niet anders kon, omdat ik met iets belangrijks en spiritueels bezig was – dat was een tweede fout: hypocrisie, leugenachtigheid, mezelf en anderen voor de gek houden.

Stap 3: je wandaden zien in het licht van je menselijkheid.

De vraag is: was ik de enige in de hele wereld die door lust gedreven werd? Nee natuurlijk niet, sterker nog: daar zit vrijwel iedereen mee, ruwweg tussen de puberteit en de middelbare leeftijd. Sommigen nog veel langer dan dat. Het is een soort tocht door de woestijn, die ongeveer veertig vruchtbare jaren waarin je hormonen je zo vaak een kant opduwen die je hart nooit gekozen zou hebben.

En was ik de enige die zichzelf mooier, beter en spiritueler voordeed dan ze was? Wat een vraag. Kijk maar om je heen, lees de krant, kijk naar het Journaal.

Kortom: het was fout, maar wel menselijk wat ik deed.

Je beseft dus dat het nogal normaal is om te doen wat je gedaan hebt, dat je lang niet de enige bent, dat je onderdeel bent van het menselijke groeiproces van domme egotrippers naar wijze altruïsten, onze gezamenlijke evolutie. Pas als we met ons allen wijze altruïsten geworden zijn, wordt het makkelijker om goed te zijn.

Met schuldgevoel zet je jezelf eigenlijk op een soort troon, alsof jij al een wijze altruïst bént, of zou kunnen zijn, alsof jij niet meedoet in die lange lange ontwikkelingsweg van leerzame fout naar leerzame fout. Je gaat ervan uit: ík had dat niet mogen doen, ík had beter moeten weten, beter moeten zijn, ík mag geen fouten maken.

Dus jij mag van jezelf geen normaal mens zijn? Waarom niet? Wie ben jij om dat te vinden?

Weet dat je heel gewoon bent, dat je erbij hoort, dat je nou eenmaal fouten maakt.

Ontspan. Hoe meer je ontspant, hoe beter je kunt voelen.

Stap 4: voel de pijn.

Nu komt de belangrijkste en ook de moeilijkste stap. Je gaat ervoor zitten, je zet je hart open en je voelt de pijn. Je nodigt de pijn uit, in plaats van hem te verdringen of te ontkennen.

Eerst de pijn van het slachtoffer. In mijn voorbeeld: ik ging voelen hoe het is om een kind te zijn dat als enige van de hele groep geen trotse ouders bij zich heeft.

Laat het je hart breken.

Ga dan een laag dieper en voel óók je eigen pijn. De pijn van die tocht door de woestijn – hoe moeilijk het is om graag goed te willen zijn en dat soms niet te kunnen.

En de pijn van de oneerlijkheid, het masker, de schijn-heiligheid, het niet durven of kunnen zeggen wat je echt wilt en er iets anders van moeten maken, uit lafheid of onbewustheid.

Leg je handen op je hart om je hart te helpen voelen, en voel, voel, voel, tot het echt goed te voelen is. Hou vol, zo lang mogelijk. Maar vroeg of laat komt het moment dat je niet verder kunt voelen, dat je aandacht afdwaalt en dan stop je.

Pijn heeft een slechte naam in onze cultuur – we zijn een pijnvermijdend volkje. Pijn moet meteen verdoofd worden of afgeleid. Maar pijn heeft een ontzettend belangrijke functie. Ik denk dat dit het systeem op Aarde is: door pijn worden we bewuster en liefdevoller wezens. Als we de pijn tenminste toelaten.

Pijn die je niet wilt voelen, maakt je een harder, slechter, killer mens. Je gaat automatisch je pijn op anderen projecteren en die beschuldigen, boos worden.

Maar pijn die je wel toelaat in je hart, maakt een beter, zachter en warmer mens van je. Een hart maakt namelijk van pijn die het bewust kan voelen, compassie. Zelfcompassie, en compassie met andere mensen die net als jij ook fouten maken, domme dingen doen, anderen kwetsen en beschadigen.

Nu ik deze pijn heb toegelaten zal ik niet meer zo snel of zo hard oordelen over mensen die domme en egoïstische dingen doen met hun kinderen. Want ik weet dat ik er zelf ook toe in staat was.

Stap 5: ga na of er iets in je getransformeerd is.

Voel eens na, kijk eens om je heen, heb je al een mildere blik gekregen op jezelf en je medezondaars? Zo niet, herhaal dan vooral stap 4 en ga daarmee door tot je voelt dat je zachter en vergevingsgezinder bent geworden.

Een stukje Christusbewustzijn

Denk niet dat dit proces klaar is zodra de pijn weg is – de pijn gaat nooit meer weg, als het goed is. Pijn die je niet meer voelt, is hoogstwaarschijnlijk toch weer verdrongen geraakt of onderdrukt. Pijn die je wel mag voelen van jezelf, die er gewoon altijd mag zijn, waarin je kunt ontspannen, wordt een levend, heilig deel van je, een laag van onvoorwaardelijke liefde in je ziel. Een stukje Christusbewustzijn, of Boeddhanatuur, of hoe je het ook maar wilt noemen.

Waar pijn mag zijn, kan ook diepe vreugde zijn, en dankbaarheid, ontroering, liefde en een gevoel van verbinding met anderen.

Hoe vaker je deze stappen doorloopt, hoe minder schuld en schaamte je zult voelen en hoe meer je kunt ontspannen in het mens zijn met de andere mensen.