De Bezieling bestaat vijf jaar. Op 4 oktober 2013 ging de site voor het eerst online. Komende tijd zullen we met een aantal artikelen over Religie & media stilstaan bij deze mijlpaal. Redacteur Theo van de Kerkhof bijt vandaag de spits af met een beschouwing over het eigene van de Bezieling in het huidige medialandschap. "We maken een pendelbeweging: vanuit het moderne leven gaan we te rade bij de christelijke traditie om weer terug te keren bij het hedendaagse leven met inspiratie en bemoediging." 

Door Theo van de Kerkhof

Bezieling, inspiratie, bemoediging en troost, dat zijn enkele trefwoorden waarmee de Bezieling (www.debezieling.nl) nu inmiddels vijf jaar lang een algemeen publiek weet aan te spreken: christelijke spiritualiteit voor het alledaagse leven. Inmiddels vinden ruim 6000 bezoekers iedere maand hun weg naar de site en bijna 2000 abonnees ontvangen tweemaal per maand de gratis nieuwsbrief. Om de dag (gemiddeld driemaal per week) brengt de Bezieling verse content, merendeels eigen producties, geleverd door een betrokken en gekwalificeerde groep van tien vaste medewerkers met daaromheen een kring van incidentele auteurs.

Bijzonder

‘Hedendaags leven ontmoet christelijk spiritualiteit’, luidt de slogan onder het logo van de Bezieling. In het huidige medialandschap is die missie minstens bijzonder. En wel op twee manieren.

Allereerst is het niet vanzelfsprekend binnen onze seculiere samenleving om de blikrichting naar het christelijke erf te wenden wanneer men op zoek is naar levensoriëntatie. Veeleer is daar de levensfilosofie, de wetenschap en allerlei vormen van exotische spiritualiteit waar de moderne zoekende mens heil van verwacht. Daar is niks mis mee, zij het dat het misschien jammer is dat zo een rijke en originele bron van ‘levenshulp’ buiten het blikveld valt. Was de presentie van religie in de tijd van de verzuiling wat al te triomfantelijk, nu lijkt de dominante cultuur even triomfantelijk a-religieus.

Maar er is nog een reden waarom de ontmoeting van christelijke spiritualiteit en alledaagse leven niet vanzelfsprekend is. Ik zou die het armoedebewustzijn van de christelijke wereld willen noemen. Met name de grote traditionele kerken worstelen met problemen van krimp en marginalisering (om van het seksueel misbruikschandaal in de rk kerk nog maar te zwijgen). De uitstraling is daardoor mismoedig, de blikrichting wat angstvallig naar binnen gekeerd, naar de eigen organisatie en achterban. In plaats van een boodschap voor de wereld te hebben, lijkt overleven nu de eerste doelstelling.

Daarbij komt dat de meer moderne, vrijzinnige varianten van het christendom weinig voet aan de grond hebben gekregen. Zij investeerden veel in kerk- en maatschappijkritiek en hadden minder oog voor introspectie, bezinning en concrete, persoonlijke levensoriëntatie. De kerkvernieuwingsbeweging bleek een generatiegebonden fenomeen.

Formule

Dat het christelijke niettemin een actuele en originele bron van zowel persoonlijke als maatschappelijke ‘levenshulp’ kan zijn is de overtuiging achter de Bezieling. In de Bezieling leeft de intuïtie dat de veelkleurige christelijke geloofstraditie een spannende vindplaats kan zijn voor wie op zoek gaat naar de essentie van het bestaan. In die zin treedt de Bezieling in de voetsporen van voorlopers als Henri Nouwen, Thomas Merton en in ons land Han Fortmann. Zij zagen al in een vroeg stadium het existentiële belang in van juist de mystiek-spirituele stroom in de christelijke traditie en van de verbinding tussen verschillende spirituele tradities uit Oost en West.

Ook een hedendaagse auteur als Anselm Grün ziet scherp de praktische betekenis in van – in zijn geval – de benedictijnse spiritualiteit voor het hedendaagse leven. Van burn-outklachten, relatieproblemen, eenzaamheid, omgaan met angst, tot managementadviezen en bezield leiderschap, hij weet dat alles steeds te belichten vanuit zijn benedictijnse achtergrond. Niet per se inhoudelijk, maar wel in hun spirituele toewijding tot het alledaagse, voelt de Bezieling zich verwant aan deze voorlopers.

Dat resulteert in een ‘bladformule’ waarin de spirituele inhoud voorop staat. We maken als het ware steeds een pendelbeweging, meer of minder expliciet: vanuit de vragen van het moderne leven gaan we te rade bij de christelijke traditie om vervolgens weer terug te keren bij het hedendaagse leven met visie, inspiratie, bemoediging en – waar mogelijk – handelingsperspectieven.

Karakteristieken

Wat heeft dat alles nu opgeleverd? Valt er iets te zeggen over wat er zoal aan christelijke spiritualiteit in de afgelopen vijf jaren op de Bezieling naar voren kwam? Ik noem drie karakteristieken.

1. Allereerst is daar de vanzelfsprekendheid, om niet te zeggen het gemak, waarmee God ter sprake komt. Een christelijke spiritualiteit gaat uit van een open wereldbeeld, waarin het leven als een mysterie wordt opgevat. Seculier gesproken: de werkelijkheid komt op ons af als een onuitputtelijk bron van waarde en betekenis die ons gegeven is en aanzegt. Religieus gesproken: het leven voltrekt zich als het ware in de ruimte van God. Het leven kan ervaren worden als een geschenk dat uitnodigt tot het beamen en stichten van zin.

2. Die beaming van zin neemt niet weg dat ook de ervaring van gebrokenheid, onvolmaaktheid, onvoltooidheid kenmerkend is voor ons bestaan. Nu hoef je niet speciaal christelijk te zijn om lijden en tragiek op te merken. Toch hebben we in onze samenleving moeite om adequaat met lijden om te gaan. We hebben de neiging om het lijden, het tragische, het onvolmaakte, de mislukking buiten beeld te willen houden. Er is veel afleiding, verdringing, pose, buitenkant in ons leven. En natuurlijk, een zekere dapperheid, niet bij de pakken neer te zitten, kan een goede levensinstelling zijn. En de aandacht hoeft zeker ook niet bij voorkeur gericht te zijn op wat er allemaal mis gaat of kan gaan. Maar het gegeven dat het soms niet lukt, tegenzit, dat we falen of soms ronduit pech hebben vraagt wel om erkenning. Het is normaal, het hoort erbij. We willen het lijden graag oplossen, ook waar dat niet zomaar kan. In plaats van ontkenning en wegkijken zoekt een christelijke spiritualiteit naar een moedige en troostvolle omgang met eigen lijden en het lijden van anderen. Juist de erkenning geeft ruimte en opent perspectief.

3. Ten slotte kenmerkt een christelijke spiritualiteit zich door een zekere blijmoedigheid, een houding van vertrouwen, een verwachting van bevrijding. Dat maakt het makkelijker om ontspannen in het leven te staan. We mogen onszelf relativeren. Niet alle heil (individueel of collectief) hoeven we van onszelf te verwachten, zegt Erik Borgman in een van de interviews waarmee de Bezieling vijf jaar geleden opende. “‘Wees niet bang’, luidt de blijde boodschap.” Of om het evangelisch te zeggen: “Wie van jullie kan door zich zorgen te maken ook maar één el aan zijn levensduur toevoegen.” Je mag de zorg om je eigen leven en welzijn relativeren. Borgman: “Religie zegt niet: ‘Geef je nou maar over, dan wordt alles oké.’ Het is omgekeerd: ‘Op een bepaalde manier is alles al oké en daarom is het reëel en verantwoord om je over te geven.’”