Welbewapend en ingepraat gaat Marinus van den Berg naar de film ‘Le tout nouveau testament’. Een film over “uw God”, veronderstelt een medebezoekster in het filmhuis. Dat pakt anders uit. Het gaat wel over een god, maar dan eerder van het tirannieke soort, dat vaak onderkomen vindt in de geest van lijdende, gefrustreerde mannen. Uw God? Onderweg naar huis vangt Marinus toch nog een glimp van hem/haar op. “De glimlach die ik graag de kracht van de liefde noem.”

Door Marinus van den Berg

“Het gaat over uw God.” Ik ontmoet haar in het restaurantgedeelte van Lantaren Vensters. De plaats in Rotterdam voor de betere films. Ze is er samen met een buurman die in 2016 de pelgrimstocht naar Santiago wil lopen als de dokter hem dit niet afraadt. Hij heeft last van zijn rechterknie. Ook hij is met pensioen. Hij vraagt me naar welke film ik ga. Ik heb gekozen voor ‘Le tout nouveau testament’. Deze Waalse film van Jaco Van Dormael, was me door een goede bekende uit Vlaanderen aanbevolen. Het zou een film zijn die me zou kunnen schokken. Hij had gehoord van mensen die zich ergerden.

Dat alles motiveerde me. “Het gaat over uw God”, zegt de bijzondere vrouw die alleen al door haar zelfgemaakte kleurrijke kleding opvalt. “Ik beweeg me graag in de kring van vragers”, zeg ik. Dat bevalt haar wel. De kring van vragers is weer wat anders dan de kring van spotters uit psalm 1. Maar het onderscheid kan lastig zijn.

Tirannieke meedogenloze vader

Welbewapend, dus niet geheel onbevangen maar al wat ingepraat, ging ik dus kijken. In de rij voor mij zat een vrouw alsmaar te lachen. Ook op momenten waarvan ik de humor niet kon inzien. Ze irriteerde me licht. Er gebeuren heftige dingen die gelinkt waren aan de soms chaotische werkelijkheid. Het ging in de film niet over mijn God, maar ik zag wel dat het ging om een god, een man, een tirannieke meedogenloze vader, waarmee teveel mensen zijn opgevoed. Ook mijn opvoeding was niet geheel vrij van tirannie, maar ik prijs me gelukkig met een goedmoedige vader die veel humor had.

De film is te zien als een afrekening met een bepaalde theologie, een praten en denken over God dat teveel van God weet en het goddelijke inkadert in een eng mannenbeeld. Er waren momenten die me lieten glimlachen, ook scenes die me stil stemden. Ze zet ook aan het denken over God en het lijden waarover ik ook probeer na te denken in mijn nieuwe boek Lijden verlichten.

Ik hoor niet bij de theologen die zo ingewikkeld kunnen schrijven dat bijna niemand ze nog kan volgen. Ik probeer te schrijven vanuit het vaak verbijsterende lijden. Lijden dat mensen overkomt maar ook lijden dat mensen elkaar aandoen.

Gefrustreerde man

In de avond, thuisgekomen, lees ik over een 11-jarig meisje in een Duits dorp dat in de nacht van oud en nieuw is doodgeschoten. Ze blijkt doodgeschoten door een gefrustreerde man die de oudejaarsavond alleen was en zich ergerde aan het knallen. Ik was die avond ook alleen, maar kon acht uur lang genieten van schitterend vuurwerk. Ik wilde alleen thuis zijn in het jaar waarin ik met pensioen ging. Om van eenzaamheid te genezen moet je alleen zijn, las ik dertien dagen later.

De god in de film, een computerafhankelijke, is een gefrustreerde man in Brussel die zijn dochter en zijn vrouw zacht gezegd ernstig vernedert. Die god lijkt vlees en bloed geworden te zijn in teveel mannen. Mannen die bedreigen, mannen die aanranden. Niet alleen in Keulen maar overal in de wereld. Niet de film heeft me geschokt, maar wel dit bericht over die 11-jarige. Een onschuldige die onbedoeld wordt neergeschoten door een gefrustreerde.

Glimlach

Hoe kunnen we het leed van gefrustreerden verlichten opdat niet nog meer onschuldigen worden misbruikt, getraumatiseerd of gedood. In de tram gaf ik een jonge conducteur een hand. Hij glimlachte en de moslima, een geklede jonge vrouw, ook. De glimlach: een oogcontact met mijn alledaagse god, die ik graag de kracht van de liefde noem.

Lees ook andere bijdragen van Marinus van den Berg