Van 4 tot en met 29 oktober 2023 vindt in Rome de vierde fase van het synodaal proces 2021-2024 plaats. Minder spectaculair dan een concilie, maar qua belang doet dit synodaal proces daar niet voor onder, al is er een kerkrechtelijk verschil: een concilie kan besluiten nemen, een synode is adviserend. Paus Franciscus hoopt met deze synode de impasses te doorbreken, waarin de kerk na het Tweede Vaticaans Concilie is geraakt. Opmerkelijk is verder dat voor het eerst leken – mannen en vrouwen – zullen deelnemen als volledig lid, mét stemrecht.
Door Theo van de Kerkhof
Op 4 oktober is in Rome de wereldwijde kerkvergadering over ‘Synodaliteit’ in de kerk geopend. Daarmee is de universele fase (na de lokale en continentale) ingegaan van het synodaal proces in de Rooms-Katholiek Kerk. Het betreft een belangrijk meerjarig project, geïnitieerd door paus Franciscus, onder het motto ‘communio, participatio, missio’ (gemeenschap, participatie en missie). Niet minder dan een vernieuwing van de bestuurscultuur in de kerk staat op de agenda. Luisteren naar de basis is daarbij een speerpunt.
Mooi maar stom
Paus Franciscus sprak bij de opening van het synodaal proces (9 oktober 2021) de bede uit: “Kom, Heilige Geest! U inspireert tot nieuwe manieren van spreken en legt woorden van leven op onze lippen. Behoed ons ervoor een ‘museumkerk’ te worden, mooi maar stom, met veel verleden en weinig toekomst.”
Het project startte in 2021 met een ‘diocesane luisterfase’ in alle bisdommen ter wereld. Daarna volgde een continentale fase. Binnen Europa kwamen in dat kader afgevaardigden van 39 bisschoppenconferenties afgelopen februari in Praag samen, wat resulteerde in een werkdocument Instrumentum Laboris. Voor Nederland was bisschop Hans van den Hende afgevaardigd.
Op 4 oktober begint dus de algemene vergadering (die duurt tot 29 oktober 2023). Nederland vaardigt Ted Hoogenboom, hulpbisschop van het aartsbisdom Utrecht, af. Verder zal de Nederlandse kerkjuriste en hoogleraar aan de Universiteit van Erfurt Myriam Wijlens als expert deelnemen. Opmerkelijk aan deze synode is dat voor het eerst leken – mannen en vrouwen – zullen deelnemen als volledig lid, mét stemrecht.
Belang
Het is misschien begrijpelijk dat in een ontkerkelijkte samenleving als de Nederlandse het synodaal proces in de media weinig belangstelling wekt. Binnen de Rooms-Katholieke kerk echter is het proces wel degelijk van groot belang. Het gaat volgens paus Franciscus om niet minder dan dat de Heilige Geest gehoord wordt en die spreekt tot ons via de tekenen des tijds. Daarom is het belangrijk dat de kerk zich open stelt voor het heden en een wereldwijde betrokkenheid van een ieder stimuleert, "te beginnen bij de ‘gewone gelovigen’ die elke dag weer hun leven gelovig vormgeven en zo de bouwstenen van de kerk vormen." (Zie Erik Borgman: Luisteren naar de Heilige Geest - Op weg naar bisschoppensynode 2023).
Geesten onderzoeken
Natuurlijk was het spectaculairder geweest als de paus een nieuw concilie had samengeroepen, schrijft Borgman, maar het belang van dit synodaalproces is niet minder groot. Al is er wel een belangrijk kerkrechtelijk verschil. Een concilie kan besluiten nemen, een synode is slechts een adviserend orgaan. Borgman verwijst naar een lezing van de eerder genoemde Myriam Wijlens. Volgens haar is het synodaal proces een poging van de kant van paus Franciscus om de impasses waarin de kerk na het Tweede Vaticaans Concilie is geraakt, te doorbreken. Wijlens wijst op twee aspecten: "Ten eerste wordt de weg vooruit niet gezocht in het formuleren van nieuwe regels of uitgangspunten. In plaats daarvan worden alle betrokkenen uitgenodigd om met elkaar in gesprek te gaan en zo te ontdekken ‘wat de Geest tot de kerken zegt’ (...) Ten tweede streeft het synodale proces nadrukkelijk naar een andere manier van omgang in de kerk. Inzet is een andere cultuur eerder dan een andere structuur. In plaats van zich terug te trekken op hun recht en plicht te beslissen, wordt van kerkleiders gevraagd te luisteren naar wat er leeft, in anderen en in henzelf. In plaats van zich te beroepen op de vermeende onvermijdelijkheid van de tijdgeest, wordt van voorstanders van verandering gevraagd gelovige inzichten te ontwikkelen en hun redeneringen te baseren op uitgangspunten die de Geest hen aanreikt. Ook degenen die willen vasthouden aan bestaande uitgangspunten worden geacht niet simpelweg een beroep te doen op het gezag van het verleden. Ieder moet erop gericht zijn de geesten te onderzoeken om te zien of ze wel van God komen." (Zie Erik Borgman: Kunnen deze beenderen nog tot leven komen?)
Officiële website van de synode: Synod 2021 – 2024
Ja, een Synode is adviserend, we moeten de H.Geest het werk laten doen, maar we
hebben zelf ook verlangens ,omdat de Kerk / Geloofsgemeenschap, ons lief is.
Iedere wijding houdt weer een stukje macht in, een stap omhoog op de ladder,
terwijl ieder gelovige een zending heeft en een wijding ook eigenlijk een zending is. De bedoeling van Jezus is toch dat we gelijkwaardig zijn, Handelingen! We moeten inzetten op bezielde mensen die voorgaan in de gemeenschap. Mijn schrik is, als we vanuit andere werelddelen priesters gaan inzetten!! Vrouwenwijding ben ik ook niet voor , maar wel ten volle participeren. Tot zover maar even. Gods Zegen, Corine