Nanne van der Leer: “We zijn geboren om te stralen”

“We leren het al snel af om onze intuïtie te volgen en vertrouwen te hebben in wie we in de kern zijn: licht en liefde. Mijn boek wil herinneren aan alles wat we allang zijn en om dit in te zetten om ons leven compleet ten goede te veranderen”, zegt de Haarlemse schrijfster Nanne van der Leer (31) van ‘Licht leven, een weg naar geluk’. Een interview.

Door Cees Veltman

Je bent belachelijk gelukkig, zeg je. En je had gezworen nooit een boek over geluk te schrijven terwijl je er nu toch een hebt geschreven. Hoe is

dat zo gekomen?

“Vijf jaar geleden ging ik in m’n eentje op vakantie naar Bali. Ik had al jong carrière gemaakt en had het goed voor elkaar. Toch was ik niet gelukkig. Zolang er beweging om me heen was en mijn agenda gevuld, was ik blij, maar op Bali kwam alles tot stilstand en het ging heel hard regenen. Ik stond tot m’n knieën in het water en ik werd in mijn hutje gedwongen de confrontatie met mezelf aan te gaan. Ik voelde hoe ver ik van mezelf afstond. Ik leefde erg aan de buitenkant om de binnenkant te vermijden.

Daarbij speelt mee dat ik een onveilige jeugd heb gehad, al kom ik uit een heel liefdevol gezin. Mijn moeder werd ernstig ziek toen ik 3 was en is nooit meer beter geworden. Ze heeft ondertussen wel zeventien operaties gehad, maar heeft nog een redelijke kwaliteit van leven. Destijds kon mijn vader het niet aan en hij vertrok. Ik moest heel jong volwassen worden. Wat er speelde, was veel te groot voor een kind. Ik ben als kind nooit begeleid, dus bij mij ging er veel op slot. Ik voelde me schuldig omdat ik mijn moeder niet beter heb kunnen maken, omdat ik mijn ouders niet bij elkaar kon houden en omdat ik mijn broertje niet heb kunnen beschermen voor alles wat er gebeurde.

Ik ben in therapie gegaan. De eerste diagnose was ‘persoonlijkheidsstoornis’, maar dat klopte volgens mij niet. ‘De kleine ik’ in mij wist niet wat ik met mezelf aan moest, maar ‘de grote ik’ was er ook. Ik had zin in het leven en genoeg liefde om overeind te blijven. Daarna was de diagnose: chronische posttraumatische stress stoornis. Ik bleef inderdaad maar rennen, maar ik kon toch een grote schoonmaak in mezelf houden, steeds meer blokkades opruimen.”

Je citeert Nietzsches boek ‘Waarheid en leugen’.

“Ja, hij is mijn lievelingsfilosoof. Het mooie van zijn filosofie is: Als je echt uitgaat van het meest donkere scenario, blijft het licht over. Hij is een meester in het spel van licht en donker. Zijn boodschap is: omarm het leven in zijn volledigheid. Zijn filosofie is een rode draad in mijn leven. Mijn ouders wilden mij naar zijn grote liefde Lou Salomé vernoemen, maar ze waren bang dat mensen het misschien als Lauw zouden uitspreken. Daarom is het Nanne geworden, een Friese jongensnaam.

Uiteindelijk heb ik mijn kat naar haar vernoemd omdat ik onder de indruk raakte van zowel Nietzsche als zijn grote liefde. Ook heb ik Nietzsches befaamde uitspraak ‘amor fati’ (heb het lot lief) op mijn arm laten tatoeëren. Mijn boekenkast staat vol met zijn zwaarmoedige woorden. Hoewel ik een type ben bij wie het glas overstroomt, vind ik het mooiste aan de filosofie van Nietzsche dat hij uitgaat van doemscenario’s - het leven is gitzwart - maar hij ziet lichtjes vanuit het donker. Naar dat licht moet je opklimmen. Een klim waar discipline voor nodig is, waarin je jezelf moet overwinnen.

De strijd tussen licht en donker is er een die ik maar al te goed ken. De reis naar Bali was een fiasco maar ik kwam met een waardevol inzicht thuis: zo wil ik niet meer leven, het moet anders. Ook onder invloed van Eckhart Tolle’s De kracht van het nu. Dat boek was voor mij de ingang naar een bewuster leven. Naast Een Cursus in Wonderen. Van Cursus-vertaler Willem Glaudemans en zijn Boek van de universele wetten heb ik veel geleerd. Als ik mijn leven nu vergelijk met mijn leven vijf jaar geleden, kan ik zeggen dat ik een ander mens ben geworden. Ik ben erachter gekomen wat mijn levensdoel moet zijn: onbaatzuchtig geven. Dat is wat ons allemaal verbindt. Bij alles wat ik doe, vraag ik me af of ik een bijdrage lever aan dat doel. Zo krijg je meer focus en word je minder snel afgeleid door randzaken die je energie opeisen.”

“Het geloof is veel groter dan religie”

Je moeder zei: ik ben niet religieus, maar wel gelovig.

“Zo voel ik het ook. Gelovig in de kracht van de natuur, in de liefde en het universum. Sommigen noemen dat God, ik noem het liefde. Je hoeft je geloof niet in een vorm te gieten. Het geloof is veel groter dan religie. Voor mij is de betekenis van God veel rijker geworden. Het gaat om vertrouwen in het leven. Ik bid ook weer, tot licht en liefde. Bidden geeft richting aan je gedachten.”

Je bent perfect zoals je bent, schrijf je. Die gedachte kom je veel tegen bij spiritueel ingestelde mensen. Dat is inclusief de menselijke zwakheden?

“Ja, er bestaat niets anders dan het geheel van licht en donker. Dat is het leven. Perfecties en imperfecties samen, dat is perfect. Daar gaat mijn boek ook over. Ik schreef al langer gedichten over hoop en positiviteit, maar ik leerde dat we ook de schaduwkanten moeten zien, anders hebben we geen heel bestaan.

Mijn generatie en de generatie na mij, zijn opgegroeid met de gedachte dat je perfect moet zijn. Als je maar hard genoeg je best doet, kun je alles bereiken wat je wil en carrière maken. Als je niet mooi genoeg bent, ga ja naar de plastisch chirurg. Het is een onrealistische perfectie. En een constante ontevredenheid over wie je bent. Als je altijd ontevreden bent over je buitenkant, wie ben je dan echt? Die buitenkant is veranderlijk. Wat niet veranderlijk is, ben je zelf.

Lastig voor mijn generatie is dat veel waardevols uit het dagelijkse leven is verdwenen: het horen bij een gemeenschap. De wereld is voor ons veel groter geworden dan voor vorige generaties. We zijn geen verloren generatie, maar wel een zoekende generatie. Ik denk wel eens: als er vanuit de kerk meer vanuit liefde gesproken zou worden, zou ook mijn generatie op een mooie manier meer gelovig worden. Velen van ons gaan niet meer naar de kerk, zeggen niet gelovig te zijn of denken niet gelovig te zijn. Ik vraag me af: een generatie die alleen in zichzelf gelooft, geloof je dat nou zelf? Meer waarde, meer diepgang in het leven vinden, dat gun ik mijn generatie. Ik weet wat het is om die diepgang niet te voelen. Ik heb nu een veel mooier leven.”

"Meer diepgang in het leven vinden, dat gun ik mijn generatie"

Je citeert een van de bekendste Indiase goeroes uit de vorige eeuw, Sri Ramana Maharshi. Op een vraag hoe je met anderen moet omgaan, antwoordt hij: ‘De anderen bestaan niet.’

“Precies, want wij zijn één. We moeten veel meer van ‘ik’ naar ‘wij’ bewegen. Je bent niet alleen, we zijn een geheel samen. Daar kan onze generatie nog wel aan werken. Wij leven heel individualistisch. We zitten veel online en we hebben daar veel vrienden, maar aan het einde van de dag missen we het echte contact. Ik woon in de Randstad en daar zal dat contact wat minder zijn dan in de dorpen, denk ik. We zouden wat minder het perfecte plaatje van onszelf aan elkaar kunnen tonen en andere kanten van onszelf kunnen delen. Onze website ‘Lief leven’ had vorig jaar 55 miljoen organisch bereik, maar wat betekent zo’n cijfer? Het gaat vaak om vluchtig contact. Daarom willen we meer offline doen, maar dat is nu door corona niet gemakkelijk.

Vrijheid is mooi, maar daar staat het ontbreken van gemeenschapsgevoel tegenover en een verkeerde manier van met de natuur omgaan: de mens boven alles. (Lachend) Nou ben ik toch een beetje een pessimist. Veel mensen zijn wel op zoek naar zichzelf, maar dan zoeken ze het vooral in de buitenkant. Ik denk dat het er meer om gaat je te herinneren wie je bent. In de stilte komt het antwoord, heb ik ervaren. Niet zo door allerlei adviezen en de wereld over reizen. Coaching kan wel helpen, maar de enige plek waar je jezelf kunt vinden, is binnenin.”

"Ook voor de donkere dagen ben ik dankbaar. Ze brachten me uiteindelijk naar het licht"

Hoe krijgen we de gemeenschapszin weer terug?

“Als er nu één ding bloeit, is het gemeenschapszin. Door corona. Mensen zoeken elkaar juist weer meer op, al is het niet fysiek, om elkaar te helpen. Die grotere behulpzaamheid in crisis- en oorlogstijd lees je ook in het boek van Rutger Bregman De meeste mensen deugen. Mensen worden in moeilijke omstandigheden niet slechter, maar beter. Tegenslag is af en toe nodig om elkaar weer te vinden. Ik heb mijn littekens gebruikt voor meer zelfinzicht. Ik was nooit geworden wie ik nu ben, als ik een stabiele, veilige jeugd had gehad. Dus ook voor de donkere dagen ben ik dankbaar. Ze brachten me uiteindelijk naar het licht.

Als je helemaal tot de kern van jezelf gaat, ga je de eenheid van alle mensen zien. Dan wordt een heleboel duidelijk en een stuk fijner. In religie gaat het om verbinding, maar ik ben anders over religie gaan denken. Mijn opa en oma waren streng religieus, Nederlands hervormd, met een sterk schuldbesef. Ik vond het geloof heel verwarrend in die tijd. Ik begreep niet dat er zoveel schuld was.  Ik ben de bijbel op een andere manier gaan lezen. Er staan zoveel wijsheden en antwoorden op levensvragen in. Voor mij is er geen verschil tussen christendom en boeddhisme bijvoorbeeld. Je kunt uit alle religies en levensovertuigingen schoonheid halen. In de kern gaat het om hetzelfde. Alleen de vorm is anders.”

Het boek van vreugde van Desmond Tutu en de dalai lama is ook een inspiratie voor je.

“Ja, dat is een geweldig boek. Zij zijn het erover eens dat we het grootste deel van ons lijden zelf veroorzaken. Het zijn onze gedachten over gebeurtenissen die de pijn veroorzaken, zelden de gebeurtenis zelf. Als we onze eigen pijn creëren, kunnen we ook zelf geluk in ons leven brengen, zeggen ze. Ik ben mede door drie nonnen opgevoed die naast ons woonden. De oudste, die 99 is geworden, was precies zoals die twee mannen: ze had een zachte wijsheid en veel humor. Alleen al naar ze kijken, is inspirerend door hun vredigheid en vriendelijkheid. Zij snappen het leven.”

Je bent ambassadeur van de stichting Join for Joy, die kinderen in Oost-Afrika helpt.

“Ja, als vrijwilliger. De stichting bevordert sport en spel voor die kinderen. Zij hebben vaak ouders  met problemen of hun ouders zijn overleden. Je ziet hun enorme kracht van vreugde. In het Westen zijn we vaak veel in onszelf gekeerd. Wanneer lachen we nu echt heel hard of dansen we op straat of zijn we dankbaar voor kleine dingen? Het zijn supergrote lessen die de kinderen ons leren. We hebben het recht om plezier te hebben in ons leven, het recht om te stralen. We zijn geboren om te stralen. Om te kunnen stralen heb je positieve energie nodig. Een manier om die te krijgen, is door elke dag opnieuw je gevoel van plezier te volgen. Dan zit je op de juiste weg.”

---------------------------------

Nanne van der Leer, Licht leven, Een weg naar geluk, Lev, 224 blz. € 20,99.