Een bizarre, megalomane droom noemt René Grotenhuis het streven van Elon Musk naar een menselijke kolonie op mars. Niet dat hij als christelijk denker tegen vooruitgang is: "De belofte van het koninkrijk Gods doet ons uitzien naar een toekomst die we nog niet kennen. Maar anders dan de verovering die ten grondslag lag aan de ontdekkingsreizen, is het koninkrijk iets dat ons gegeven zal worden. We nemen het niet in bezit, we ontvangen het."

Door René Grotenhuis

Ik moet dezer dagen goed luisteren en kijken om nog iets mee te krijgen dat niet met corona (aantal opnames, overlijdens, geteste mensen) of met de gevolgen (voor vakantie, voor de economie, voor het onderwijs) te maken heeft. Een zo’n bericht was de lancering van een bemande ruimtevlucht door Elon Musks bedrijf SpaceX. De succesvolle lancering was voor hem aanleiding om in jubel uit te barsten: dit was een grote stap op weg naar zijn doel: een menselijke kolonie op Mars.

Ontdekkingsreizen

Behalve dat het me een bizar idee lijkt, vestigde zich in mijn gedachten de vraag of dit nu anders is dan al die ontdekkingsreizen die mensen ondernomen ergens op aarde. Is het anders dan het idee van Christophorus Columbus die in een poging Indië te bereiken in Latijns-Amerika aan land ging? Is het anders dan Amundsen die de zuidpool ontdekte? Anders dan Livingstone en Stanley die door het ondoordringbare oerwoud van centraal Afrika trokken? Anders dan Hillary en Tensing die de top van de Mount Everest bedwongen? Is het de natuurlijke drang van mensen om iets nieuws te ontdekken en is het logisch dat we, nu we alle plekken op deze aarde wel open hebben gelegd, de ruimte in trekken?

Al deze ontdekkingstochten zijn onderdeel van de vooruitgang van de geschiedenis, zou je kunnen denken, en verzet daartegen is vooral de weerslag van een behoudzuchtige geest. Misschien, maar als ik de vraag zou moeten beantwoorden of die ontdekkingstochten heilzaam zijn geweest, geloof ik dat het antwoord niet positief is. In jongensboeken mogen het spannende en heroïsche ondernemingen zijn van bijzondere mensen met lef en doorzettingsvermogen, in de werkelijkheid zijn ze de weerslag van een economische en militaire dominantie die zonder respect voor mens en/of natuur haar eigen succes en voordeel zocht. Ze waren de aanzet voor een paar eeuwen kolonialisme en de gevolgen daarvan zien we nog steeds voor ons. Het volledig marginaliseren van de oorspronkelijk bevolking van Noord- en Zuid-Amerika en de voortdurende armoede van Sub-Sahara Afrika zijn niet los te zien van deze geschiedenis van verovering in naam van vooruitgang.

Katholiek sociaal denken

Zeker als ik ernaar kijk met de ogen van het katholiek sociaal denken is er weinig positiefs aan te ontdekken: solidariteit, subsidiariteit (respect voor eigen initiatief en ontwikkeling van mensen) en het algemeen welzijn zijn in deze ondernemingen ver te zoeken. Niet dat de christelijk traditie geen oog heeft voor vooruitgang. Integendeel. Gelovige mensen staan open voor de toekomst, voor wat nog niet is en nog moet komen. De belofte van het koninkrijk Gods doet ons uitzien naar een toekomst die we nog niet kennen. Maar anders dan de verovering die ten grondslag lag aan de ontdekkingsreizen, is het koninkrijk iets dat ons gegeven zal worden. We nemen het niet in bezit, we ontvangen het.

Ik vrees dat Elon Musk niet zoveel op heeft met de waarden van katholiek sociaal denken. Als dat zo zou zijn, zou hij zijn creativiteit en ambitie wel in andere dringender noden investeren. Zolang hij en zijn kapitaalkrachtige vrienden geld willen stoppen in deze megalomane fantasie, zal het wel doorgaan. En is er dus meer dan genoeg reden om vanuit christelijk perspectief kritisch te blijven zijn op alles wat als vooruitgang aan ons wordt voorgeschoteld.