Bij ons thuis hing vroeger een zware deken van schuld in huis, zegt Lisette Thooft. Tegenwoordig is schuldgevoel uit de mode. Gelukkig, want schuldgevoel is als pek op je ziel. Maar voelen wij ons dan niet meer schuldig? Of is de zielen-schuld alleen maar ondergronds gegaan en manifesteert zij zich nu in spanningen, chronische klachten, vage psychologische aandoeningen, veroordelingen van anderen? Schuld is misschien wel een illusie, maar ook illusies kunnen knap hinderlijk zijn.
Door Lisette Thooft
Wat me diep raakt in de Cursus in Wonderen die ik nog steeds gefascineerd lees, is de enorme nadruk op vergeving en de categorische ontkenning van de realiteit van schuld. Er bestaat geen schuld, zegt de gechannelde Christus in die tekst. Er bestaan alleen vergissingen. Vergeving is altijd mogelijk, onvoorwaardelijk, zonder uitzonderingen.
Dat is vreemd, maar ook heerlijk. Het mag weleens wat vaker gezegd worden. Schuldgevoel is plakkerig als pek op je ziel. Het maakt je zwaar, het trekt je naar beneden, het dempt je vitaliteit, het remt je energie. En als je er goed naar kijkt, is het meestal inderdaad niet realistisch. Want kon je anders, onder de omstandigheden? Nee. Je wist niet beter. “Vader vergeef hen, want zij weten niet wat zij doen.” Ja, Vader God vergeeft ons heus wel. Nu wij nog.
Wat was dat ouderwetse biechten waarbij de priester je absolutie verleende eigenlijk een prachtig ritueel. Je erkende je schuld, je boette het op een simpele manier, je vertrouwde de autoriteit die verklaarde dat je nu genezen was en je huppelde brandschoon en als nieuw weer de kerk uit, helemaal in het hier en nu, onbelast door het verleden. Ik weet niet of veel mensen het zo ervaren hebben, maar het had zeker die potentie, qua model.
Uit de mode
Biechten was allang uit de mode toen ik in 1999 katholiek werd en zelfs als het nog bestond, zou ik er niets aan hebben gehad. Ik had allang niet meer de benodigde kinderlijke onbevangenheid en het respect voor priesters. Belangrijker: ik geloofde niet in schuld. Wij deden niet meer aan schuldgevoel. Schuldgevoel was taboe want ‘zonde’ was onzin, alles mocht en moest kunnen. Schuld was zelf uit de mode, leek het wel.
Maar waarom vond ik dan die frase Mea culpa, mea culpa, mea maxima culpa zo mooi en indrukwekkend? Waarom was ik zo dol op: “Heer, ik ben niet waardig…” (Hierover schreef ik twee jaar geleden een column, zie https://www.debezieling.nl/heer-ik-ben-niet-waardig/).
Ik wist niet dat ik me schuldig voelde. Maar hoe dieper ik in mezelf afdaalde in de loop der jaren, hoe meer ik besefte dat die gevoelens er wel degelijk waren.
Overgenomen
Ik moet schuldgevoelens hebben overgenomen van mijn ouders, denk ik nu. De schuld over alles wat misgegaan was, de oorlog, overspel, jonggestorven familieleden… er hing een zware deken van schuld in ons huis en een gevoelig kind zuigt dat op. En het is pas de laatste tijd dat ik me er dankzij veel emotioneel lichaamswerk, zelfonderzoek, meditatie en de Cursus in Wonderen van begin te bevrijden. Ik merk het doordat ik meer energie heb, me minder geremd voel om iets te ondernemen. Ik kijk met nieuwe ogen om me heen.
Woekerend gezwel
Klopt het wel dat schuldgevoelens ouderwets zijn? Voelen wij ons niet meer schuldig? Of is die gevoelde zielen-schuld alleen maar verdrongen, ondergronds gegaan en heeft die zich elders gemanifesteerd? In fysieke symptomen, spanningen, chronische buikklachten en vage psychologische aandoeningen… In het publiekelijk beschuldigen van anderen, het veroordelen, het zoeken van zondebokken… En in de schimmige wereld van het geld natuurlijk. Daar is schuld een woekerend gezwel van astronomische omvang. In Nederland alleen al hebben we met ons allen 700 miljard aan hypotheekschulden en 30 miljard aan consumptieve schulden. Ik wil niet eens nadenken over de totale schulden in de wereld, dat zijn duizelingwekkende bedragen. Onze wereld hangt van schuld aan elkaar.
Verlos ons Heer. Gelijk ook wij onszelf verlossen. Want schuld bestaat eigenlijk niet echt. Het is een illusie.
» Lees ook andere bijdragen van Lisette Thooft
laatst nog gebiecht ; het meest imposante woord is op het einde / na de oefening van berouw /van de priester : Ik ontsla u van uw zonden -- : Maakt een stuk lichter---
Welke zonden zijn je dan vergeven: die je je inbeeldt of die je werkelijk begaan hebt en die anderen benadeelden? Ook hier geldt: meten is weten. Wordt realistisch, en zie wat echt is en wat zelfbegoocheling, zelfsuggestie, angst. Ontkenning van de werkelijkheid door zonde en schuld aan te zien voor illusie of inbeelding heeft nog nergens toe geleid omdat je er zo niet echt mee afrekent als er echt sprake is van schuld/zonde. Alleen de waarheid maakt maximaal vrij. Alleen van ingebeelde schuld/zonde kun je je echt ontdoen. Voor de echte zondaar, schuldige ligt dat anders. Die moet met zijn/haar schuld zien te leren leven. Zijn/haar vrijheid zal dus altijd beperkt zijn. De slachtoffers en hun vrienden/familie zullen hem/haar ook vrijwel niets vergeten, en dus nooit 100% kunnen vergeven. 'n Leven lang zal men hem/haar de schuld nadragen, tenzij ze heiligen zijn, God enz. De echte zondaar/schuldige kan dus maar beter weg blijven uit de nabijheid van zijn slachtoffer plus naasten. Uit mededogen voor zijn/haar slachtoffers, maar ook uit zelfbescherming. Immers wie echt zondigt, die schendt ook zijn aangezicht, en dat blijft voelbaar, zichtbaar ondanks alle schaamte en spijt. Na echte zonden/schuld is dus ook geen gewoon, ongedwongen, van onschuld vergeven leven meer mogelijk. Wat de kerk en haar geloof ook beweren; geen priester noch barmhartige, genadige G'd kan dat realistische schuldbewustzijn wegpoetsen/leegmaken. We mogen slechts hopen dat dit in een leven hierna wél geschiedt, desnoods na een louteringsperiode. Redding hier is er slechts voor wie zich van zijn verkeerde inbeelding, illusies weet te ontdoen. Bij dat laatste kan de kerk en of psychotherapie enz. zeer wel helpen, maar ook een betrokken, trouwe geliefde. Gelukkig maar. Want wij mensen halen ons door onwetendheid en misverstanden maar wat graag onnodige ballast op de hals.
Mooi geschreven Lisette!
Ik kan me dan ook helemaal vinden in wat je schrijft, en heb ook veel aan Cursus in Wonderen.
En het mooie Thomas evangelie met uitleg van Bram Moerland.
De christelijke gnostiek heeft me veel rust gegeven en me dichter bij God gebracht.
We zoeken veel te veel buiten ons zelf.....Als de mens trouw betuigt aan de liefde die
in hem woont en zich daarmee verenigt,pas dan kun je zeggen 'het is volbracht'
Ja we hebben een goddelijk vonk in ons gekregen, de kunst is om die te ervaren en
er trouw aan te blijven en wat is God dan ineens dichtbij......Enkel Liefde!
in een ander artikel schrijf je dat de zondebok in het gezin 'kiest' voor deze rol. Ik ben het daar grondig niet mee eens. Het kind dat wordt uitgekozen als zondebok wordt beladen met de schuld van het gezin, en komt er hopelijk op een dag achter dat dit systeem helemaal niet klopt en meer zegt over de incompetentie van de ouders, waarna het kind zich hopelijk kan bevrijden van de verstikkende en onmogelijke taak die het is opgelegd. Geen enkel kind kiest voor deze rol, die rol wordt gekozen en opgelegd door de (narcistische onvolwassen) ouder! De zondebok kan tientallen jaren vechten tegen deze rol, maar zal altijd de zondebok blijven. Tegen een slachtoffer van pestgedrag (wat de zondebok in het gezin waarschijnlijk ook is, de pispaal van de ouders) zeg je niet dat hij er zelf voor gekozen heeft. De bevrijding ligt er juist in dat het de keus van de ouders is geweest om niet naar zichzelf te kijken (volwassen te zijn) en iemand uit te kiezen om alle schuld op te beladen. Dit gedrag en de gevolgen er van kan levens kosten. Echt heel kwalijk om te zeggen dat de zondebok hier voor kiest. Als kind, wonend in het huis met de bullies, heb je geen keus en geloof je wat er tegen je gezegd wordt. Als volwassene kun je na jaren therapie zeggen dat je klaar bent met de rol die je is opgelegd.
Welk ander artikel was dat?
Ik denk dat je gelijk hebt als het gaat om BEWUST kiezen, maar niet als we het enorme rijk van het onderbewuste erbij betrekken.