Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn 22 studenten van de toenmalige Katholieke Economische Hogeschool (de huidige Tilburg University) omgekomen. Door de ogen van twee Brabantse bevriende studenten uit die tijd onderzocht cultuurwetenschapper Liesbeth Hoeven hoe het is om als student te moeten kiezen tussen de collegebanken of de Duitse oorlogsfabriek. Haar onderzoek resulteerde in een tv-documentaire ‘Loyaal! Maar waaraan?’

Door Liesbeth Hoeven

Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef de Tilburgse hogeschool een hechte gemeenschap. Onder leiding van priester en econoom Martinus Cobbenhagen besloten vrijwel alle studenten destijds om de loyaliteitsverklaring aan de Duitse bezetter niet te ondertekenen. De hogeschool moest daardoor sluiten. Toch wisten de docenten en studenten contact met elkaar te houden. Zij probeerden elkaar moreel te steunen en concreet te helpen. Martinus Cobbenhagen betekende veel voor het Tilburgse studentenverzet. Hij maakte collegedictaten en voedselpakketten voor ondergedoken studenten, schreef bemoedigende brieven en pleitte voor zijn studenten bij Duitse autoriteiten.

De vraag waarvoor elke student zich gesteld zag – teken ik een loyaliteitsverklaring, of niet – had grote gevolgen voor het persoonlijk leven en dat van hun geliefden. De documentaire Loyaal! Maar waaraan? schetst niet alleen een beeld van de dilemma’s waar deze oud-studenten mee te maken hadden en de herinneringen van hun nabestaanden, maar vraagt zich ook af: wat zou jij doen?

Sociaal verantwoordelijke burgers

‘Jouw verhaal doet ertoe!’ Het is de ervaring werkelijk gekend te worden, gehoord en begrepen te worden in eigen noden en verlangens, die de sfeer en mentaliteit in Tilburg tekende. Ook na de oorlog. Voor Martinus Cobbenhagen bestond wetenschap en onderwijs niet alleen uit kennisoverdracht en het behalen van een diploma. Hij wilde studenten opleiden tot sociaal verantwoordelijke burgers. Een hogeschool of universiteit moest in zijn ogen bijdragen aan de levensfilosofie, aan de ethische en sociale verantwoordelijkheid van jonge mensen.

De tv-documentaire over het Tilburgse studentenverzet tijdens de Tweede Wereldoorlog is een samenwerking van het Tilburg Cobbenhagen Center (Tilburg University) en PLUGr.tv.