Steun ons

"Kom dan van het kruis af" - Goede Vrijdag steekt

30 maart 2015
3 minuten

Waarom grijpt God niet in? In de cirkels van geweld in Rwanda, in Syrië? In het onbevattelijke brein van die co-piloot? Het christendom heeft deze existentiële vragen in het centrum van zijn beschouwen geplaatst. Waar was God toen Jezus aan het kruis hing? Datzelfde christendom geeft twee antwoorden. Er is het harde antwoord van Goede Vrijdag: nee, God grijpt niet in. En er is het vreemde antwoord van Pasen: opstanding. Een verwarrend antwoord, zegt René Grotenhuis. Goede Vrijdag blijft ons steken, ondanks het paasantwoord “dat zich beweegt buiten de categorie van ons menselijk weten en kennen en ervaren”. Het leed wordt niet met terugwerkende kracht ongedaan gemaakt.

Door René Grotenhuis

“Kom dan van het kruis af.” In het lijdensverhaal, dat dezer dagen via de Matteüs passie van Bach, The Passion, of gewoon in de kerk tot ons komt, staan deze woorden vlak voor het moment dat Jezus sterft aan het kruis. Omstanders willen wel eens zien of hij zijn claim waarmaakt: als hij pretendeert de koning van Israël te zijn, dan is dit het moment om het te laten zien.

Het is de vraag naar het Godsbewijs dat de hele geschiedenis door klinkt: waarom laat God Auschwitz, de Goelag toe? Waarom moorden mensen elkaar uit in Rwanda, Syrië? Waarom kan God niet ingrijpen in de onophoudelijke cirkel van geweld? Waarom, zo vragen de nabestaanden van de vliegtuigcrash in Frankrijk zich af, waarom kon God niet verhinderen dat de co-piloot onze geliefden meenam in zijn zelf gekozen dood?

Existentiële vraag

Het zou nog betrekkelijk simpel zijn als we de vraag konden afdoen als de vraag van ongelovigen, van buitenstaanders. Zo simpel is het niet. Het is net zo goed de vraag van iedere gelovige die worstelt met de zinloosheid van het lijden en de dood. Laat nu eens eindelijk zien dat je bestaat. Maar de uitdaging ‘kom van het kruis af’ gaat niet alleen om een Godsbewijs. Ze heeft een diepere lading. Ze vraagt aan God om te laten zien dat Hij om mij geeft, dat mijn relatie met hem iets voorstelt. Als God echt om mij geeft, als ik iets ben in Zijn ogen, dan zou hij toch iets moeten doen en het niet zomaar op zijn beloop moeten laten.

Dat is ook wat enkele zinnen later opklinkt in het verhaal van Jezus’ lijden en sterven als hij vraagt: “God, mijn God, waarom hebt gij mij verlaten?” Wat eerst een uitdaging is van omstanders op zoek naar een Godsbewijs, wordt vervolgens een existentiële vraag van Jezus naar de betekenis van de relatie. Aan het eind lijkt de relatie afwezig, is niet meer voelbaar dat er een God is die om hem geeft. En daarmee is zijn onderneming, die op die relatie was gebaseerd, zinloos geworden.

Helder nee

De vraag wordt twee keer beantwoord. Eerst in een helder nee. De omstanders krijgen geen Godsbewijs en de verlatenheid van de man aan het kruis wordt niet in een machtig gebaar opgeheven. Dit keer geen engel die, zoals in het verhaal van het offer van Isaac, net op tijd ingrijpt en zo voorkomt dat Isaac geofferd wordt.

Dat heldere nee van de non-interventie, van een God die zich afzijdig houdt, valt ons telkens weer rauw op ons dak, blijft onbegrijpelijk en onrechtvaardig. Het laat ons in de kou staan in ons persoonlijk leven en in een gewelddadige samenleving. Het is nooit bevredigend. Dat verbindt gelovigen en ongelovigen, binnen- en buitenstaanders, toeschouwers en deelnemers.

Verwarring

Het antwoord dat op de ochtend van Pasen komt, laat ons in verwarring achter. En ook dat antwoord bevredigt niet. Terwijl er een vraag is gesteld in de realiteit van leven en lijden, van lichamelijkheid en pijn, krijgen we een antwoord dat van de andere kant komt, dat zich beweegt buiten de categorie van ons menselijk weten en kennen en ervaren. We krijgen een antwoord als we eerst naar de andere kant springen, als we, al is het maar uit koppigheid, geen genoegen nemen met het nee van de non-interventie.

Het antwoord van Pasen maakt echter het nee van Goede Vrijdag niet ongedaan. Ook dat steekt. Het leed wordt niet met terugwerkende kracht ongedaan gemaakt. We krijgen onze geliefden niet terug.

Zo blijft Goede Vrijdag, ondanks Pasen, ons steken.

 

Lees ook het commentaar van Theo van de Kerkhof: "Wat mag je verwachten van Pasen?"

 

René Grotenhuis »Lees ook andere artikelen van René Grotenhuis

 

 

René Grotenhuis

Lees meer

René Grotenhuis (1951-2021) studeerde theologie en was zes jaar werkzaam als pastoraal werker in de wijk Ondiep (Utrecht). Daarna werkte hij o.a. als directeur in de thuiszorg, voor Pharos, kenniscentrum voor vluchtelingen en gezondheidszorg en (tot 2013) als algemeen directeur van Cordaid. Hij was vicevoorzitter van VKMO (Vereniging van Katholieke Maatschappelijke Organisaties). Hij schreef ‘Van Macht ontdaan” (2015) en ‘Zout’ (2020) over de betekenis van de christelijke traditie in onze tijd. Tot aan zijn overlijden, 8 december 2021, was René columnist, voorzitter van het bestuur en hoofdredacteur van de Bezieling.

Reacties

  1. Mooi verhaal weer René. Terecht ook dat je schrijft dat die spanning tussen Goede Vrijdag en Pasen uiteindelijk niet wordt opgelost met de Opstanding. Hoe dan ook... ik zit met iets anders. Je hebt het over cirkels van geweld in Rwanda. Naar mijn weten (en naar mijn eigen ervaring) is Rwanda allesbehalve in de greep van geweld. Of mis ik iets? Hartelijks. Ralf

  2. Ralf,
    In de tekst wordt gesproken over de Holocaust, de Goelag, Rwanda en Syrie en is hopelijk duidelijk het gaat om een historische blik op de geschiedenis van geweld. Door het in de intro te plaatsen (door de eindredacteur), zonder de oposmming en alleen in relatie met Syrië lijkt het inderdaad alsof het om actuele gebeurtenissen gaat. Dat was niet mijn bedoeling.

    René

  3. Rene,
    Een prachtig verhaal dat veel vragen op roept.
    Wat voor mij een antwoord geeft is dat het geweld in de mensen zit 'gebakken'.
    Maar dit roept weer een andere vraag op: " Waarom heeft een liefdevolle, almachtige
    God zulke gewelddadige schepsels willen maken?".
    Is dit niet de oorzaak van alle ellende in de wereld?
    Hij is ofwel niet liefdevol, ofwel niet almachtig.

    Jacques

  4. Beste Jacques,

    In ieder geval niet almachtig in de betekenis die wij er aan zouden willen geven: in staat in te grijpen in alles wat hem niet zint. Misschien wel almachtig in de onverwoestbaarheid van de liefde.
    Over de ingebakkenheid van het geweld, dat deel ik wel met je. In de christelijke traditie kennen we niet voor niets zoiets als de erfzonde als uitdrukking van de realiteit van het kwaad als deel vann wie we als mensen zijn.
    Goede Vrijdag en Pasen samen gaan voor mij over die realiteit van het kwaad en de het doorbereken van die vicieuze cirkel in Christus lijden en sterven.

    René

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Verder lezen

Meer van 

Over de Bezieling

De Bezieling is een gratis online kwaliteitsmagazine voor mensen die op zoek zijn naar inspiratie, bemoediging en ankerpunten in het leven en daarbij nieuwsgierig zijn naar wat de christelijke traditie te bieden heeft.

Vrienden van de bezieling

De vriendenkring is in het leven geroepen om de basis van de Bezieling te verstevigen. De vrienden dragen in belangrijke mate bij aan de ontwikkeling en financiële stabiliteit van het platform.

Het lidmaatschap bedraagt 60 euro per jaar (méér mag) en kan op ieder moment ingaan. Als Vriend maak je de Bezieling mee mogelijk en daarmee de ontmoeting van hedendaags leven en christelijke spiritualiteit.

Aanmelding nieuwsbrief

Ja, ik wil op de hoogte blijven van nieuwe artikelen op de Bezieling!

Boekenladder

Elisabeth Bax Domon, 248 blz., € 24,90
Pete Greig KokBoekencentrum, 284 blz., € 19.99.
Herman De Dijn Halewijn, 248 blz., € 22,50.
Tomáš Halík, KokBoekencentrum, 320 blz., € 27,99.
cross