In zijn boek De dominee leert vloeken schrijft Rikko Voorberg dat de kerk geen veilige plek zou moeten zijn, volgens hem. Want Jezus van Nazareth was ook niet veilig. Fascinerende stelling, zegt Lisette Thooft. Maar hoe zit het dan met de noodzakelijke basisveiligheid? Over de middenweg tussen veiligheid en je verschansen.
Door Lisette Thooft
Wat een steengoed boek, De dominee leert vloeken! Hartstochtelijk, bevlogen, spannend en ontroerend. Ik las een drukproef omdat ik Rikko Voorberg interviewde voor Nieuwwij.nl, (zie hier het interview; het boek verschijnt 25 oktober) en ik las het in de spreekwoordelijke ene adem uit. Ik citeer uit pagina 61: “Gefrustreerd zeg ik dat de kerk helemaal geen veilige plek hoort te zijn: ‘Het is verdomme de plek rond Jezus van Nazareth, als iemand niet veilig is dan is hij het wel. Met zijn kruisdood, met zijn “keer de andere wang toe” en zijn Zacheüsverhaal.’”
Comfortzone
De context is een aangrijpend verhaal dat ik hier niet ga vertellen – lees het boek! Maar de vraag bleef bij mij hangen: zou de kerk een veilige plek moeten zijn? We hebben het niet over asiel of bescherming tegen lijfelijk geweld – dat spreekt vanzelf – maar over spirituele veiligheid. Moet de kerk een comfortzone zijn, waar we ontspannen omdat we steeds weer horen wat we al weten, zelfs al is dat de overbekende donderpreek van de week? Mag je in de kerk onverhoeds geconfronteerd worden met jezelf, ook met wat je nog niet weet over jezelf, of met oude pijn die je eronder had willen houden?
Basisvertrouwen
Ingewikkelde vraag, want aan de ene kant is er een bepaald soort veiligheid nodig om je te ontwikkelen, om te groeien en door crises heen te komen. Als je in een onveilige omgeving bent opgegroeid, dan mis je een basisvertrouwen in het leven en in andere mensen waardoor je jezelf klein houdt, terughoudt, of juist agressief wordt en over grenzen van anderen heen dendert. Dan durf je nooit jezelf te zijn, helemaal echt zoals je bent. (Ik spreek uit ervaring).
Dan heb je een veilige ander nodig, een mens van wie je zeker weet: hoe raar ik ook doe als ik echt helemaal mezelf word, hoe erg ik me ook aanstel, hoe hard ik ook huil of hoe boos ik ook word, deze mens zal mij niet veroordelen, deze mens zal mij niet in de steek laten. Als je één zo’n mens bent tegengekomen – in mijn geval was dat de Rebalancer Wilko Iedema – dan kun je dat basisvertrouwen alsnog ontwikkelen en dat verandert je hele leven. Want basisvertrouwen is basisveiligheid. Christus was natuurlijk óók heel veilig, in de zin van: één en al liefde en acceptatie van de mensen zoals ze waren.
Maar in de spiritualiteit gaat het erom je te laten uitdagen, prikkelen, om je eigen grenzen over te gaan. Wat de uitnodiging was van Christus. Van alle grote profeten en goeroes.
Verschansen
Misschien, dacht ik, is het wel een patroon: de voorganger van elke spirituele beweging is zó veilig, zó niet-oordelend en liefdevol, dat hij in staat is om mensen uit hun comfortzone te halen en op weg te sturen, richting geestelijke vrijheid. En als de voorganger zelf er niet meer is, is die basisveiligheid weg, en dan komt er onweerstaanbaar vanuit de gelederen de oude neiging op om zich te verschansen in wat men al weet. Om de comfortzone weer te herstellen, om de boel lekker dicht te timmeren en veilig te maken voor de leden van de beweging.
Wat vindt u?
(Reageer hieronder. U kunt natuurlijk ook mailen: redactie@deBezieling.nl)
Rikko Voorberg, De dominee leert vloeken, Arbeiderspers, 224 blz., € 18,99
» Lees ook andere artikelen van Lisette Thooft
veiligheid in de kerk zou geen veiligheid moeten zijn dat er niets gezegd mag worden. Veiligheid betekent niet dat je in je comfortzone kunt blijven zitten. Veiligheid betekent dat je uit je comfortzone kunt treden zonder dat er gelijk veroordelend naar je gekeken wordt.