Je kunt je om vele dingen druk maken. Soms vergeet je daardoor het wezenlijke: je hebt enerzijds 'de tienduizend dingen' en anderzijds het 'licht' waarin de tienduizend dingen verschijnen. "Soms ben ik het weer even kwijt", zegt Vincent Duindam. "Maar dan tikt het leven me op de schouder. Ontwaak!"
Door Vincent Duindam
Een droom: “Huisarrest. Ik zit in een klein kamertje en kijk uit het raam. Het kamertje staat vol spullen, boeken. Er is vanaf de deur nog maar een klein gangetje tussen de spullen. Ook dat lijkt dichtgebouwd te gaan worden. Ik krijg het benauwd. En dan krijg ik ook nog een prik om me ‘te immobiliseren”.
Deze droom geeft een beklemmend beeld van mijn situatie vlak voor de zomer. Ik werk nu 43 jaar bij de universiteit, Deo volente ga ik over ander half jaar met pensioen. En mijn kasten raken verstopt. Overal boeken, mappen, artikelen, paperassen. Ook online was er een waanzinnig aantal niet altijd even overzichtelijke documenten, soms al heel oud. Tijd om op te ruimen.
Ten slotte waren er ook nog wat irritaties, omdat alles ‘anders gaat’ dan vroeger. Ik mis af en toe het werkelijke contact; er is zoveel ‘dichtgetimmerd’ met protocollen, rubrics, matrijzen powerpoints, toetsformulieren. Allemaal schermwerk.
Er kwam een sterke impuls om schoon schip te maken, op te ruimen, weg te gooien, schoon, leeg. Opnieuw beginnen.
Ik moest denken aan de Tibetaanse monniken die zulke prachtige mandala's in het zand maken en at the end of the day alles weer uitvegen. Waarom doen ze dat eigenlijk? Ze oefenen zich erin dat niets permanent is. En als we loslaten wat niet permanent is, als we onze illusies loslaten, landen we op een dieper niveau, op de oergrond van het bestaan.
Ontspullen
Je kunt tegenwoordig veel lezen over ‘ontspullen’. We kunnen zeker beklemd raken door de hoeveelheid dingen in ons huis. Op LinkedIn melden zich dan ook steeds meer ‘opruimcoaches’. Naast alles om ons heen kan het ook in ons hoofd soms best druk zijn met eindeloos lijkende to-dolijsten of zomaar ronddwarrelende gedachten.
Lao Tse ontdekte dat er twee dimensies zijn: ‘de wereld’, door hem ook wel ‘de tienduizend dingen’ genoemd, en ‘het licht’ waarin de wereld verschijnt. Je kunt ook zeggen: de dimensie van ons denken – soms mentaal lawaai, en die van de stilte. Of: 'het je bewust zijn van dit-of-dat' en 'je bewust zijn van het feit dát je je daarvan bewust bent'.
Maar ook hindoe godheid Shiva kwam in me op. En ik herinnerde me de mantra: Om namah Shivaya (ik buig voor Shiva). Mijn intentie was: Oh Shiva, please, ruim alle rommel op, verwoest wat niet meer nodig is, geef ruimte in mijn leven.
Hoe dat ook zij, toen ik de mantra Om namah Shivaya een dag lang enthousiast gezegd had, crashte mijn fiets, crashte mijn computer (echt alles weg!) en kwam mijn duim tussen de deur.
Mijn computer bleek volledig verstoft, de ingeschakelde professional moest afstand houden bij het schoonmaken van de computer, zo heet was alles. Het had heel goed brand kunnen worden, zei hij.
Mythe
Zit daar nu ‘een les’ in, vroeg ik me af. De 'tienduizend dingen’, tienduizend documenten die voorgoed weg zijn. Had ik daarom gevraagd? En ging het om ‘de dingen zelf’, of eerder om mijn gedachten daarover?
Pema Chödrön parafraseert de Boeddha: “ ...it’s a myth to think that you can get all the pieces to line up so that everything goes your way.” (Het is een mythe om te denken dat je alles op een rijtje kunt krijgen, zodat alles op jouw manier zal gaan.)
Op het niveau van de wereld, de dingen, de spullen, ja zelfs je gedachten, kun je ‘t nooit oplossen, nooit helemaal goed krijgen. Op het niveau van het horizontale blijven er problemen en ingewikkeldheden opduiken. Dat geldt ook voor onze persoonlijkheid - die nooit vrij van problemen zal zijn. Volgens mensen als Eckhart Tolle of Yasmin Mogahed (zie mijn recente bespreking) is dat ook ‘de bedoeling’: die imperfectie is ingebouwd. Je kunt het in het horizontale niet oplossen; het gaat om contact met het verticale. Het is een uitnodiging om dieper te gaan.
Vraag niet aan de wereld, wat de wereld je niet kan geven, zegt Jezus: hier bederven dingen, ze verroesten, ze worden gestolen. De mot komt erin, of de lol gaat eraf. Dus zoek je schatten in de hemel. (vgl. Matteüs 6, 19 e.v.)
‘De wereld’ en ‘het licht’
Het belangrijkste is dat je ontdekt dat deze twee dimensies er zijn: ‘de wereld’ en ‘het licht’ (waarin de wereld verschijnt). Ons denken, vaak mentaal lawaai, en de stilte. Het je bewust zijn van dit-of-dat (de ‘tienduizend dingen’) en je bewust zijn van het feit dat je je daarvan ‘bewust bent’.
Als je daarmee onderweg gaat, dan wordt je leven in elk geval lichter en speelser. Dit is wezenlijker dan een opgeruimde kast of computer. Wezenlijker ook dan een strakke planning voor je leven.
Er valt een zwaarte weg, de gedachte dat alles precies zus-of-zo moet zijn en dat je er anders heel veel last van hebt. Regelmatig overvalt me die gedachte nog steeds; dan ben ik even die andere, meest essentiële dimensie, vergeten.
Maar dan krijg je altijd wel weer een reminder. Ook deze keer tikte het leven me op mijn schouder. Word wakker! Ontwaak!
“O ja, ik zat weer vast in de horizontale dimensie.”
Vincent Duindam, Spiritueel zakboekje voor professionals, Amsterdam, 2021, SWP.
Trakteer de redactie op een kopje koffie
