Al zappend bleef Marinus van den Berg haken bij een aflevering van de tv-serie Dream School. Hij moest denken aan een krantenbericht over paus Franciscus die, net als Jezus, een zwak heeft voor de stuntelaars, de brokkenpiloten, de zondaars, mensen met beschadigde zielen. Iedereen kan een heilig leven leiden. Daarvoor hoef je niet eerst alles in kannen en kruiken te hebben, meent Franciscus. "Allemaal kunnen we bijdragen aan een leven dat heelt."

Door Marinus van den Berg

“Je hoeft niet heilig te zijn om een heilig leven te leiden. Iedereen kan een heilig leven leiden.” Bemoedigende woorden van de paus in een nieuw pauselijk schrijven (zie kader).

Ik keek bij toeval zappend naar een aflevering van 'Dreamschool'. (1) We volgen de levens van jongeren die je niet direct heilig noemt. Dropouts worden ze genoemd. Ze hebben het al aardig bont gemaakt in hun leven. Ze weten het nodige van drugs, drank en seks en wel op een wijze die niet direct een pauselijke zegen zal ontvangen. Ze zijn al van meerdere school weggestuurd.

Af en toen verneemt de kijker wel dat deze jongeren al aardig wat krassen op hun ziel hebben opgelopen, maar je krijgt niet de kans om ze als slachtoffers te zien. Dat doen de begeleiders ook niet. Nee ze stellen hen verantwoordelijk voor wat ze doen en laten. Te laat komen, kan een kwestie worden waar niet lichtzinnig mee wordt omgegaan. Regels zijn er niet om een loopje mee te nemen.

De begeleiders zijn als strenge vaders en moeders of beter kan ik zeggen: warme strenge vaders en moeders. Ze zien niet zomaar van alles door de vingers, maar ze bemoedigen en 'huggen' ook. Ze geven het niet zomaar op met deze jongens en meisjes die als in een oerwoud zich een weg kappen naar de toekomst. Ze hebben het heftig met zichzelf en met elkaar en ze hebben fantastische momenten met een operazangeres, een acteur, een professor die alles weet van de werking van hersenen en waarom drugs en drinken zoveel kapot kunnen maken. Zonde, zou de Paus misschien zeggen.

Sprong

Ze waren ook in het atelier van kunstenaar Joseph Kliblansky. Al of niet toevallig had ik in Museum de Fundatie in Zwolle een kaart gekocht van zijn werk Leap of Faith uit 2017. Je ziet een buitenaards wezen of is het een ruimtevaarder die een kruis op zijn rug draagt. Hij ziet er niet als een slachtoffer uit maar eerder triomferend. Triomferend naar het kruis kijken is weer anders dan er geschokt en met afschuw naar kijken.

Over de vraag hoe je zoal naar het kruis kunt kijken is een en ander te doen sinds Erik Borgman zijn kruiswegmeditatie publiceerde. Het werk van Klibansky, Leap of Faith, met die persoon in een wit pak en met een witte helm doet niet direct aan lijden denken. Ik zocht naar de vertaling en vond onder meer dat Leap of Faith vertaald kan worden met een sprong in het duister. Ook wel met een beetje vertrouwen.

Een van de Dreamschoolleerlingen raakte helemaal begeesterd door het werk van Klibansky en wilde graag in zijn atelier komen werken. Wat was er gebeurd dat juist hier iets van een heilig vuur begon te gloeien? Van een nieuwe toekomst was er nog niets zichtbaar maar er leek iets van een vermoeden te groeien. Dat raakte me.

In de zeer geprezen roman Het achtste leven van Nino Haratischwili las ik de zin “Juist vermoedens zijn het waard om verteld te worden en niet de zekerheden.” (2) Maar soms kan een vermoeden een zekerheid worden, iets of iemand waar je voor gaat. Het raakte me omdat het hier gaat om jongeren voor wie het alles behalve zeker is dat ze iets van waarde vinden om voor te gaan. Er zijn genoeg redenen om daar veel vragen over te hebben.

Maar ik zag in deze aflevering mensen die ook wel bekende Nederlanders worden genoemd. Zij blijven niet aan de kant staan, maar geven van hun kennis en talenten aan deze jongeren, opdat die een sprong in het duister kunnen maken, opdat die vertrouwen krijgen. Ook in zichzelf.

Heilig leven

Nu staat in een zijkolom van mijn krant het bericht van het nieuwe schrijven van de paus. Oproep staat er boven. (3) De paus roept op om een heilig leven te leiden en hij zegt dat iedereen dat kan. Ik vermoed dat hij niet alleen aan gelovigen denkt maar aan alle mensen van goede wil. Alle mensen die geen gifgasaanval plannen op weerlozen. Alle mensen die andere mensen toekomst willen geven. Je hoeft niet al heilig te zijn – wat dat ook moge zijn – maar je kunt het.

De paus zou een goede gast zijn voor Dreamschool en ik vermoed dat hij er zich direct thuis zal voelen. Hij beweegt zich graag onder mensen die niet met ommuurde zekerheden leven, mensen die niet de schaapjes al op het droge hebben, die niet alles al zo precies denken te weten. Hij heeft een zwak voor de stuntelaars, de brokkenpiloten, de zondaars, mensen met beschadigde zielen. De paus zegt dat we allemaal kunnen bijdragen aan een leven dat heelt, aan een leven dat duurzaam is, aan een leven dat opbouwt.

We hoeven niet aan de zijkant te gaan staan. In de zijkant kan het juist gebeuren. Paus Franciscus treedt in het voetspoor van Jezus die niet begon met BN'ers maar met marginalen. Jezus liet  het vermoeden oplaaien dat er een toekomst mogelijk is met minder haatpredikers, minder leer zonder liefde. Zijn weg was een sprong in het duister, maar zijn weg heeft sporen van belangeloze liefde nagelaten. Niet te verwarren met de wens dat alle leed is overwonnen. Niet alle leed wordt opgelost maar leed kan wel verlost en geheeld worden in de Liefde.

• Dream School, maandag 9 april 2018. Zie uitzending gemist
• Nino Haratischwili, Het achtste leven, Atlas Contact, Amsterdam 2017.
• Dagblad Trouw, 9 april 2018, p. 7

Verheug je en juich

[caption id="attachment_11060" align="alignleft" width="170"] Foto Jeffrey Bruno[/caption]

Paus Franciscus doet zijn oproep tot 'heilig leven' in zijn recent pauselijk schrijven (een zogenaamde apostolische exhortatie), getiteld: Gaudete et exsultate (Verheug je en juich). In dit schrijven schetst de paus de drie basisprincipes voor een heilig leven, aldus hoogleraar kerkgeschiedenis Paul van Geest in Trouw: "volharding, nederigheid, zachtmoedigheid. Dat eerste is een boodschap aan christenen in benarde posities, het tweede is oproep aan zelfvoldane christenen in het rijke westen en het derde geldt voor iedereen. En bovenop dat alles zegt hij: bezie het leven ook met de nodige humor en relativeer je voor- en tegenspoed.”

Een heilig leven is voor iedereen weggelegd, zegt Franciscus. Je hoeft er zelf niet heilig voor te zijn. Het enige dat je hoeft te doen is, te beseffen dat veel in je leven vanuit genade en liefde gegeven is; en van daaruit een leven vol liefde voor de ander leiden. Aldus Trouw.

Bron www.kerknet.be