Wie (bijna) alles over het Tweede Vaticaans Concilie wil weten kan goed terecht bij het boek van Mathijs Lamberigts en Leo DeClerck. Voor breed publiek en met vaart geschreven, onpartijdig en met relativeringsvermogen, zo oordeelt Lodewijk Winkeler. “Beginnend met een ruime blik op de maatschappelijke en kerkelijke ontwikkelingen die volgden op, en deels ook veroorzaakt waren door, de Tweede Wereldoorlog beschrijven zij de Werdegang van het concilie vanaf de aankondiging tot en met de afsluiting in 1965, nu vijftig jaar gelden.
Door Lodewijk Winkeler
Dit jaar (2015) wordt de herdenking van vijftig jaar Tweede Vaticaans Concilie afgesloten. De geschiedenis ervan hebben wij vier jaar lang dag na dag kunnen volgen op de prachtige website Volgconcilie.be en de bijbehorende Facebookpagina. Voor wie werkelijk alle ins en outs van het concilie, van voorbereiding tot sluiting, zou willen weten, verschenen er tussen 1995 en 2006 vijf dikke delen History of Vatican II, een standaardwerk in het Frans, Duits, Engels, Italiaans en Spaans, geschreven door een keur aan gerenommeerde auteurs van over de hele wereld.
Maar voor wie bijna alles over het concilie en het verloop ervan wil weten is er nu dit boek van Mathijs Lamberigts en Leo DeClerck: Het concilie Vaticanum II (1962-1965), waarin alle belangrijke onderzoeken over het concilie, waarvan er vele zijn geïnitieerd door het Leuvense Centrum voor Conciliestudie Vaticanum II, zijn verwerkt. Talrijk zijn inmiddels de Belgische studies over bijzondere gebeurtenissen of over de rol van specifieke theologen en bisschoppen, en niet alleen van Belgische huize. Ook een groot aantal dagboeken van conciliedeelnemers is inmiddels uitgegeven.
Voor een breed publiek
Lamberigts en DeClerck waren nauw bij veel van deze projecten betrokken, en presenteren met dit boek een historisch overzicht van het concilie voor een breed publiek. En werkelijk voor een breed publiek: dit boek, over een toch tamelijk specialistisch onderwerp, is zonder moeite in één adem uit te lezen. Beginnend met een ruime blik op de maatschappelijke en kerkelijke ontwikkelingen die volgden op, en deels ook veroorzaakt waren door, de Tweede Wereldoorlog beschrijven zij de Werdegang van het concilie vanaf de aankondiging ervan door paus Joannes XXIII tot en met de afsluiting in 1965 in zijn volle omvang: voorbereidingen door de curie, de groeiende mondigheid van de deelnemers, de conservatieve tegenkrachten, het gemillimeter om eindteksten, de ingrepen van de pausen Joannes en Paulus VI, de beruchte ‘Zwarte Week’. Dit alles met vaart en een grote mate van onpartijdigheid en relativeringsvermogen. Het hoogtepunt, wat mij betreft: “Dat de concilievaders in deze kwestie (de liturgie, LW) even vergaten dat de derde persoon van de Drievuldigheid, de Heilige Geest, ook nog een rol zou kunnen spelen in de liturgie, zegt veel”, om vervolgens op te merken dat “velen in de Kerkleiding […] van oordeel waren geweest dat de Kerk het best geleid werd door functionarissen, niet door Jezus’ geest” (p. 69).
Belgische bisschoppen
Dat de aandacht van de schrijvers af en toe extra uitgaat naar de rol van de Belgische bisschoppen en theologen, zij hen graag vergeven, temeer omdat die rol niet bepaald gering was. Maar het zou toch mooi zijn geweest als een Nederlandse redacteur er de allermoeilijkste Vlaamse woorden uit had mogen halen. ‘Weerhouden’ betekent in het Vlaams precies het tegendeel van het Nederlandse woord: ‘behouden’ versus ‘tegenhouden’. Voor zover ik kan zien bevat het boek slechts één blunder: de toch niet onbelangrijk Nederlandse kardinaal Willebrands heet niet Jan, maar Jo. De lezer blijft daar even bij haken, maar vergeet en vergeeft het snel, want het is een prachtig boek. En voor wie verder wil lezen: het bevat niet alleen een beknopte bibliografie, maar ook een Fundgrube aan verklarende en naar bronnen en literatuur verwijzende voetnoten.
Mathijs Lamberigts en Leo DeClerck, Het concilie Vaticanum II (1962-1965), Antwerpen: Halewijn, 2015, 221 blz., € 18,95.
Maak meer verhalen mogelijk met een donatie
