In spiritualiteit gaat het vaak over 'loslaten'; de donkere kanten van jezelf laten varen. Maar hoe doe je dat? Het is een levenslang proces en tegelijk is het een simpele stap. Vincent Duindam geeft een aantal hints uit verschillende tradities - waaronder die van de popsongs.
We kunnen zo gefascineerd zijn door wat er in ons leven en tussen onze oren gebeurt, dat we denken dat dat álles is. Er zijn vele problemen in ‘de wereld’ - Ik hoef ze niet op te sommen; zie het journaal - en ook ons eigen leven lijkt soms zo problematisch: onze stemmingen, onze relaties, perikelen in onze activiteiten, in onze buurt.
Loslaten
Er is een mooi Joods verhaal, waarin iemand de rabbi vraagt of daar nu echt niets aan te doen is. “Zeker wel”, zegt de rabbi. “Pak die pilaar vast en klem deze zo stevig tegen je aan, als je kunt. Zo en nu mag je weer loslaten.”
Het verhaal treft me. Zo kun je dus kijken naar je eigen ingewikkeldheden, de problemen die je zelf creëert, je beperkte voorkeuren en afkeren, het hele verhaal dat je over jezelf en (dus) over de wereld vertelt. We kunnen volkomen in de ban zijn van onze opinies, (mentale) pijn(tjes), etc.
Stevig vastpakken en loslaten. Ook bij fysieke oefeningen werkt het vaak zo. Span alles nog eens extra aan - en laat maar los. Op dezelfde manier kunnen we misschien ons fictitious self, ons imaginaire ik, loslaten. Die aspecten van onszelf waarvan we veel te lang in de ban zijn geweest.
Onlangs vierden we het feest Sint Jan (Johannes de Doper), de zomerzonnewende. Het idee daarachter is: het licht in mij mag groeien, de donkere kanten die niet mijn meest wezenlijke kanten zijn mag ik in het licht zetten, laten varen.
Uitblazen
Na deze joodse en christelijke hints, nog een boeddhistische variant. Het woord nirvana (aanduiding van de hoogste staat van zijn binnen het boeddhisme) bestaat uit twee elementen: nir betekent ‘uit’ en vana betekent ‘blazen’. Hier zien we hetzelfde idee: je maakt jezelf vrij van je ‘kleine’ kanten, van je machinaties, het alsmaar dingen jouw kant op willen sturen, etc. Als je jezelf op die manier leegmaakt, blijft je essentiële Zelf over: Liefde, verbondenheid, het bewustzijn zelf.
Eckhart Tolle zegt het zo: “Jezelf kennen als het Zijn onder de denker, de stilte onder de mentale ruis, de liefde en vreugde onder de pijn, is vrijheid, verlossing, verlichting.”
Fifty ways
Het gaat er dus om, om los te laten - of in elk geval te relativeren, transparant te maken - wat je altijd dacht dat je zelf was. Waar je door gehypnotiseerd was. 'Wie ben ik nog als dát er niet meer is?' Precies om dat dát gaat het... Maar hoe moet ik dat ooit laten gaan. Ik houd ervan, ik ben er misschien wel een beetje verliefd op.
Toen kwam er een popsong uit mijn jeugd, 1975, in herinnering. Ik was 17, en Paul Simon zong: 50 Ways To Leave Your Lover.
In die tijd ‘las’ ik het lied natuurlijk zo: het kan best ingewikkeld lijken om het uit te maken (nir-vana) met je vriendinnetje of vriendje. Maar, kom-op, hoe moeilijk kan het zijn: glip weg door de achterdeur, spring op de bus, maak een ander plan. En je hoeft helemaal niet veel uit te leggen. Lange discussies zijn totaal overbodig. Doe het! Doe jezelf niet langer pijn, bevrijd jezelf.
Ik realiseer me nu dat dit net zo geldt voor die lastige kanten van onszelf waar we zó aan verknocht zijn, dat we niet precies weten hoe we daar ooit vrij van kunnen worden. Laat je niet langer hypnotiseren.
50 Ways To Leave Your Lover
"The problem is all inside your head"
She said to me
"The answer is easy if you
Take it logically
I'd like to help you in your struggle
To be free
There must be fifty ways
To leave your lover"
You just slip out the back, Jack
Make a new plan, Stan
You don't need to be coy, Roy
Just get yourself free
Hop on the bus, Gus
You don't need to discuss much
Just drop off the key, Lee
And get yourself free
She said, "It grieves me so
To see you in such pain
I wish there was something I could do
To make you smile again"
I said, "I appreciate that
And would you please explain
About the fifty ways?"
She said, "Why don't we both
Just sleep on it tonight
And I believe in the morning
You'll begin to see the light"
And then she kissed me
And I realized she probably was right
Als er 50 manieren zijn om van je onechte zelf af te komen (maar op een vriendelijke manier: in het licht zetten, transparant maken, vergeet de compassie niet), dan zijn er precies evenveel manieren om contact te maken met de bron:
There must be fifty ways to meet the beloved.
Loslaten gaat pas lukken als eerst beseft wordt dat iets waarvan je dacht dat het bestond en echt en waar was, slechts een geloof blijkt te zijn. Als bij een kind dat verteld wordt dat Sinterklaas niet bestaat. Na dat besef moet dat geloof geleidelijk slijten. Ik bedoel het geloof dat het leven echt is, dat jij bestaat en je moet zien te redden in de (buiten)wereld, dat materie iets anders is dan bewustzijn. Moeiteloos veranderen we van perspectief als we ontwaken uit een droom, duizenden keren achtereen. Loslaten is niets anders dan diezelfde verandering van perspectief, maar nu in de droom die we leven noemen.