Niet alles was vroeger beter, maar de kerstmuziek wel. Hoe maak je Kerstmis weer betekenisvol? Dat kan niet zonder God.

Door Lisette Thooft

“Het was nooit echt”, mailde een vriendin over de kerstfeesten vroeger thuis. “Daarom vind ik Kerstmis een hypocriet Kuifjes.”

Kuifjes?

“Dat is wat de spellingscontrole maakt van k**feest.”

Namaak

Onecht, dat herken ik. Mijn ouders vervingen in de jaren vijftig al echte kaarsjes in de boom door namaak. Met een dot engelenhaar eromheen. Naar de kerk gingen we niet en Kerstmis was vooral: opgeprikt zitten in strakke kleren, in kamers vol sigarettenrook en parfum, met condens op de ramen.

En ja, het is wetenschappelijk onderzocht: “Er is inderdaad een afname van levensvreugde en mentaal welzijn tijdens Kerst,” meldde de Volkskrant onlangs. “Opmerkelijk: dit geldt niet voor christenen die een religieuze of spirituele betekenis geven aan de feestdagen.” Onderzoek van de Georg-August-Universität in Göttingen.

Feestvieren is hol en leeg als er geen hoger doel is dan alleen maar gezellig samen consumeren. Anders gezegd: als je een christelijk feest zo extreem seculariseert en materialiseert dat het uiteindelijk neerkomt op veel eten en drinken bij flikkerende lichtjes en muziek die moet swingen, dan wordt het een hypocriet Kuifjes.

Kerstmuziek

Niet alles was vroeger beter, maar de kerstmuziek wel. Wij hadden platen van de Mastreechter Staar, van Kathleen Ferrier. Gedragen, serene muziek. Op de christelijke basisschool zongen we liedjes die in mijn hoofd zijn blijven hangen. Hoe leit dit kindeke hier in de kou, ziet eens hoe dat het weent en krijt van rouw…

(Terzijde – als een cliënt in mijn rebalancing praktijk over zichzelf zegt “Zit ik weer te janken,” dan antwoord ik: “Honden janken, maar mensen huilen. Of ze wenen, schreien, krijten. Maar ze janken niet.”)

In den hoge

‘Ere zij God’: ik vond het vroeger saai geloof ik, maar nu denk ik: precies dit. Precies dit is wat de wereld nodig heeft. Ere zij God in den hoge, op de allereerste plaats: herstel de verticale as van het kruis, verlaat het platland van het materialisme want zonder geestelijke wereld krijg je geen vrede op Aarde, in mensen geen welbehagen. Vrede op Aarde kan niet zonder innerlijke overgave aan een hogere macht, zonder die verticale dimensie. Het gaat niet alleen om ‘er zijn voor de ander’; we hebben godsvertrouwen nodig, bewustzijn van de bovenruimte, God en zijn heerscharen. En in ons lijf komt niet vanzelf welbehagen door aardig te doen; je hebt er mystiek voor nodig, compleet met zelfontwikkeling, innerlijke lediging, catharsis.

Athos

Heb net een boeiend boek gelezen over de Oosters-Orthodoxe monniken van Athos die fulltime aan mystieke zelfontwikkeling doen, The Mountain of Silence, door de Griekse Amerikaan Kyriakos Markides. Hoe wonderlijk: al is mijn leven nog zo werelds, toch is het doel ervan, en het doel van mijn werk, hetzelfde als dat van die monniken.

“From the point of view of the true spiritual life we must eradicate the subconscious,” zegt Vader Maximos. “We aim at the transformation or metamorphosis of our passions.” Dat is het echte monnikenwerk: onderbewuste impulsen, angsten en verlangens bewust maken zodat er catharsis komt, innerlijke reiniging. In rebalancing noemen we dat oude pijn aankijken en doorleven, zodat die z’n grip op ons verliest. De monniken doen er tientallen jaren over en wij ook. Na de catharsis hopen de monniken op fotosis, verlichting, en theosis, samenvallen met God.

Wij ook. Rebalancing komt uit de ashram van de Indiase mysticus Osho en de slogan van de Rebalancing School is: van denken naar voelen naar zijn.

Naar de kerk

Dit jaar ben ik van plan om naar de kerk te gaan. Op kerstavond, en misschien ook wel kerstochtend, waarom niet. We hebben hier een r.k. kerk in de buurt die het nog altijd doet, een sfeervol oud gebouw – waar projectontwikkelaars op azen om dure appartementen in te bouwen, maar het is nog kerk, nog wel. Ik hoop op een paar meditatieve uurtjes, met wat authentieke ontroering. Thuis zoek ik kerstmuziek op Spotify. En natuurlijk ga ik ook gezellig samenzijn met geliefde familie en vrienden.

Zalig kerstfeest.