“In de jaren tachtig steunden homoactivisten stakende mijnwerkers in Wales. Dat heeft scenarioschrijver Stephen Beresford mooi in beeld gebracht”, zegt Egbert de Vries over zijn favoriete film. Hij is directeur van het Samenwerkingsverband voortgezet onderwijs Amsterdam-Diemen, voorzitter van de steunvereniging van de Banningvereniging en oud-wethouder van Amsterdam. Vanaf heden verbreden we de rubriek 'Mijn boek' met zo nu en dan interviews over favoriete films.

Door Cees Veltman

“ De film 'Pride' is redelijk bekend in Nederland, geen blockbuster, maar het is voor mij een inspiratiebron. Het verhaal speelt in het Verenigd Koninkrijk in de jaren tachtig, de tijd van premier Thatcher en de heftige mijnstakingen op het platteland en de opkomst van de gay rightsbeweging in de steden. Stephen Beresford combineert die twee bewegingen. Beide stappen uit hun bubbel. Dat was voor mij een eyeopener. Ik kende het verhaal niet. Heel interessant, dat zoiets mogelijk bleek. De verschillen tussen plattelanders en stedelingen mogen dan wel groot zijn, ze zijn wel overbrugbaar, als we dat willen. Je gaat er clichématig vanuit dat stedelingen minder betrokken zijn bij plattelanders en bij sociale rechten. En dat plattelanders minder betrokken zijn bij rechten van culturele minderheden. Zelf heb ik aandacht gevraagd voor islamofobie, in magazine Tijd en Taak (uitgave van de Banningvereniging, die actief is op het snijvlak van levensovertuiging, religie en sociaaldemocratie).

De verhaallijn – gebaseerd op feiten – is dat Londense homoactivisten die bezig zijn Pride-optochten te organiseren, besluiten naar stakende mijnwerkers in Wales te gaan om hen te steunen. Die ruimte hebben ze omdat ze door de inzet van de politie bij de mijnstakingen, zelf minder last hebben van treiteracties van de politie. De activisten doen veel voor de mijnwerkers die ruim een jaar moeten bikkelen om te overleven. Ze koken voor hen en zamelen geld in. Dat geld hebben de mijnwerkers nodig omdat ze geen salaris krijgen. De stakingskassen van de slecht voorbereide vakbeweging raken snel leeg. De politieke verhoudingen waren in het Verenigd Koninkrijk sterk gepolariseerd. Premier Thatcher tegenover Labour. De politie pakte stakende mijnwerkers op zonder daartoe bevoegd te zijn. In Nederland zagen we die sfeer in de tijd van het kabinet-Den Uyl en tijdens het kabinet-Lubbers dat bezuinigde op sociale zekerheid. Er kwam wel een loonakkoord maar inkomsten uit arbeid werden daarna minder belangrijk geacht dan inkomsten uit kapitaal. Daar zien we nog steeds de gevolgen van.

De tegenstellingen tussen stad en platteland zijn goed in beeld gebracht als de activisten en de mijnwerkers elkaar ontmoeten. In het begin is er nog weinig acceptatie van elkaar. De activisten hebben nare ervaringen op straat met mijnwerkers gehad en de mijnwerkers lijden aan homofobie. Toch komen ze tot elkaar. Een mooi moment is als iemand onder het gezamenlijke eten gaat zingen en iedereen invalt. Dat toont de kracht van de gezamenlijke beweging aan. Een jonge mijnwerkersvrouw, traditioneel een huisvrouw, is heel verwelkomend voor de activisten uit Londen en komt met het idee met z’n allen naar de Pride-mars in Londen te gaan. Ze heet Siân James. Na de stakingen is zij gaan studeren en parlementslid geworden, voor Labour, om zich sterk te maken voor sociale rechten. Ze is ook een keer naar Nederland gekomen. Ze voer met PvdA-leden mee tijdens de Canal Parade in Amsterdam, dertig jaar na de stakingen.

Aan het eind gaan de mijnstakers meelopen in de Pride-optochten. Dat is mooi, maar het verhaal is niet alleen maar goed nieuws. Een van de hoofdrolspelers sterft aan aids en de mijnstakingen zijn op een mislukking uitgelopen. De regering Thatcher trok aan het langste eind en de mijnen werden gesloten. Toch heb je lol om het verhaal. Voor mij is de vraag: zou zo’n verhaal zich nu gemakkelijker of moeilijker opnieuw kunnen afspelen? Stel dat er nu weer stakingen zouden komen, zou er dan weer steun voor zijn? Dat weet ik niet. De samenleving is meer gepolariseerd. Ik heb het gevoel dat rechtse krachten erin zijn geslaagd groepen mensen tegen elkaar op te zetten. Het eindeloze getreiter van Forum voor Democratie leidt er uiteindelijk toe dat wantrouwen tussen mensen is gegroeid. Het zou interessant zijn te weten hoe Beresford hierover denkt.”

Stephen Beresford, Pride, 2014, € 2,99, film Google Play Store. Zie trailer: Pride (2014) - IMDb

Egbert de Vries, ‘Tijd en Taak, magazine voor levensbeschouwing en socialisme’, uitgave van de Banning Vereniging.