Her en der verrijzen ze: alternatieve werkplekken voor 'mensen verder verwijderd van de arbeidsmarkt'. Marinus van den Berg heeft er wel sympathie voor. Graag drinkt hij koffie bij Heilige Boontjes. En voor de bakkerswerkwinkel loopt hij graag een paar straten om. Marinus pleit voor ontmoeting, want: "Wat je ook doet, geen mens is losstaand."

Door Marinus van den Berg

“Wat draag je toch een bijzondere pet”, zeg ik tegen de vrouw met zwart kroeshaar, die me zeer hartelijk welkom heet in het voormalige politiebureau aan de Eendrachtstraat in het centrum van Rotterdam waar nu koffiebar Heilige Boontjes is gehuisvest. Ik kom er met een zekere regelmaat en zie ook telkens weer nieuwe gezichten naast de bekende. Ze doen niet moeilijk over zichzelf. Ze zijn vooral jonge mensen die ontspoord waren en de politiecel van binnen hebben leren kennen. Ze willen niet in dat vastlopende spoor blijven zitten.

Nieuwe kans

Een baan vinden op de arbeidsmarkt is voor velen van hen extra moeilijk. Wie geeft iemand met een strafblad een nieuwe kans? Ze worden wel 'mensen verder verwijderd van de arbeidsmarkt' genoemd. Dergelijke alternatieve werkplekken zijn er steeds meer, zoals de bakkerswerkwinkel op Katendrecht. Daar gaat het vooral om jongeren met verstandelijke beperkingen. Het brood dat ze maken mag gesmaakt worden. Ik wandel voor mijn dagelijks brood graag een blokje om.

Hier bij Heilige Boontjes bestel ik vandaag voor het eerste koude koffie. Het is een bloedhete zondagmiddag. De koffie kan ik geshaket krijgen zodat ik de ijsklontjes niet meer proef. Er zit altijd wel wat tijd tussen het bestellingmoment en het serveermoment. Heb dus geen haast. Van de bereiding wordt werk gemaakt en die tijd geeft kans voor een praatje. Er staan meestal wel zo een drie barista’s achter de toog. Ik zie wachtend dat er wel een zestal van die petten op de hoofden van etalagepoppen prijken. Tussen de koffiepakken. “Ze worden gemaakt door iemand die ook verder verwijderd is van de arbeidsmarkt”, zegt iemand. Ze zijn van juteachtig materiaal en hebben allemaal een eigen design.

Kleurrijke pet

Bijna 15 jaar geleden kocht ik een kleurrijke pet in het Zuid-Italiaanse Palermo. Die petten waren gemaakt door jongeren die moeilijk werk konden vinden. Ik was er vanwege een internationaal congres over zorg voor stervenden. Er zijn ook heel wat mensen die als half doden moeten leven omdat ze zo weinig kansen krijgen. Jongeren die geen toekomst in de toekomst zien. De opvallende pet die ik hier zag blijkt zo'n veertig euro te kosten. Ik heb er een beetje spijt van dat ik er niet direct een gekocht heb, maar dat ga ik de komende week doen.

Onrustig

In de ochtend had ik naar een mooie overweging geluisterd in de Laurenskerk. Ik hoorde over onderweg zijn met zo min mogelijk. Over ontvangen worden en niet ontvangen worden. Dat je er eigenlijk slecht aan toe bent als je in deze tijd níet onrustig bent. Bijvoorbeeld over de vraag hoe om te gaan met al die vluchtelingen; niet allemaal braveriken, niet allemaal getraumatiseerden, ook avonturiers, maar ook mensen die een toekomst zoeken. Mensen die in hun eigen landen ver van de arbeidsmarkt zijn. De cijfers en de verwachtingen over Afrika zijn zeer verontrustend.

Ik ga zo'n unieke, bijzondere pet kopen en bij gelegenheid dragen vanuit diep respect voor alle initiatieven en alle mensen die niet onverschillig berusten, die niet wegkijken, maar die elkaar aankijken om het verschil te maken. Je kunt als dominee of priester een witte boord dragen. Je kunt een kruisje dragen op je revers of een tau-teken aan een koordje. Je kunt een button dragen 'Ik ga naar de kerk' (een voorstel dat ik las). Je kunt ook een pet zoals ik die zag dragen. Een pet die doet vragen: "Wat is dat voor een pet?" Een pet die tot gesprek, tot ontmoeting kan leiden. Een pet die geen dubbele pet is maar vertelt van je betrokkenheid.

Het is lekker koel binnen bij Heilige Boontjes. Ik lees op deze zondag/Vaderdag over een vader die op een zondagavond na de zomervakantie zijn vrouw en zijn kinderen zonder een boodschap verlaat en aan een reis zonder bestemming begint. Bijna zonder pauze lees ik de roman van de Zwitserse Peter Stamm uit (1). Lezend denk ik aan de mensen die een dierbare missen door vermissing: nooit meer gezien, nooit meer gevonden.

Jezus aan hun kant

Op de stoep van Heilige Boontjes legt de man die ik zie als de teamleider een arm om me heen en zegt: “Beter de zwakkeren een kans geven dan hen uit te sluiten.” Ik denk aan de laatste zin van de dominee vanochtend in de Laurenskerk: “Zij hebben Jezus aan hun zijde.” Na afloop van de kerkdienst achter in die prachtige Laurenskerk kun je koffie (of thee) drinken. Je kunt ook bij Dudok gaan zitten met hun befaamde appeltaart. Je kunt ook even doorlopen naar Heilige Boontjes. Wat je ook doet: “Geen mens is losstaand”, zoals Anna Enquist opmerkt in haar recente boek over de dichter Gerrit Kouwenaar.

Misschien moeten we mijters en kronen afzetten en meer petten gaan dragen. Elkaar aankijken, elkaar leren kennen, elkaars pijn en verlangen… Dan kan de bisschop van Den Bosch ook zijn mijter afdoen en ieder hoe dan ook begroeten die met respect wil leven. Wees niet bang voor de zwarte brigade in hun achterhoedegevechten. Aan hen is de toekomst niet. Op Vaderdag kijken we naar de vaders die op zondag niet van huis weglopen omdat ze de vraag 'wie ben ik' zonder conflicten willen beantwoorden… Er is geen leven zonder conflicten. Je kunt een helm, een mijter opzetten, maar ook een unieke platte pet met respect voor elkaar.

---

Zondag 18 juni 2017

(1)    Peter Stamm, In geen velden of wegen, roman, arbeiderspers 2017.
(2)    Anna Enquist, Een tuin in de winter, herinneringen aan Gerrit Kouwenaar, Arbeiderspers, 2017.