Steun ons

Dit is ons land!

23 september 2019
4 minuten

Het is een gewaagd gebaar, maar volkomen terecht, vindt Erik Borgman. De Amerikaanse journalist van Indiase afkomst, Suketa Mehta, nam een leus over die vaak tegen migranten wordt gebruikt. ‘Dit is ons land’, of met een bekend lied: This Land is Our Land. Migranten zijn evengoed eigenaars van het land als de burgers van de natie die zich er gevestigd hebben. Als je met deze blik naar de wereld kijkt, wat zie je dan?

Door Erik Borgman

Al lang verbaas ik mij erover dat, als het over migratie gaat, het vanzelfsprekende uitgangspunt is dat ‘wij’ hier thuis zijn en ‘zij’ naar ons toekomen. Als vanzelfsprekend ontlenen ‘wij’ daaraan het recht om van ‘hen’ te eisen dat ‘zij’ zich aan ‘ons’ aanpassen.

En het verbaast mij dubbel als christenen dat doen. Kennen wij dan niet meer de belijdenis uit het Bijbelboek Deutronomium (26,5-9):

Mijn vader was een zwervende Arameeër. […] Toen de Egyptenaren ons slecht behandelden, ons onderdrukten en ons harde slavenarbeid oplegden, hebben wij tot de Ene, de God van onze vaderen, geroepen. En de Ene heeft ons verhoord […] Hij heeft ons uit Egypte geleid met sterke hand, met uitgestrekte arm, onder grote verschrikkingen, en met tekenen en wonderen. Hij heeft ons naar deze plaats gebracht en ons dit land geschonken, een land dat overvloeit van melk en honing.

En als dit niet duidelijk genoegd zou zijn: Deuteronomium trekt expliciet de conclusie dat het gepast is de vreemdeling liefde te bewijzen want "jullie zijn zelf vreemdelingen geweest in Egypte" (10,19). Geen spoor van ‘gastvrijheid, mits…' Ook wij hebben dit land maar gekregen en ook wij zijn eigenlijk zwervers.

Wij zijn alleen wat eerder aangekomen – met de bedoeling dat wij kwartiermakers zouden zijn voor degenen die na ons komen. Een volk van vreemdelingen? Zo verstonden de vroege christenen zichzelf inderdaad: als gemeenschap van vreemdelingen en ballingen (1 Petrus 2,11; vgl. Hebreeën 11,13). Een mens went aan alles, maar het blijft verbijsterend dat christelijke partijen dit geluid vrijwel nooit laten klinken.

Tijdperk van de migratie

Ik hoop daarom van harte dat er snel een Nederlandse vertaling komt van This Land is Our Land: An Immigrant Manifesto van de uit India afkomstige Amerikaanse journalist Suketu Mehta. Het boek laat de wereld zien vanuit het perspectief van vluchtelingen, landverhuizers, gelukszoekers of hoe je zo ook maar noemen wil. Migranten.

Mehta begint ermee te laten zien dat migratie geen uitzondering is. Het is regel. Ons tijdperk is het tijdperk van de migratie. Het gaat er niet om of wij voor of tegen migratie zijn. Migratie is een realiteit die onze tijd tekent. Zeggen dat migranten beter thuis kunnen blijven is zoiets als onze eigen kinderen de toegang tot het internet ontzeggen.

Dat laatste doen we natuurlijk niet. Maar hoe komen we er dan toch bij migranten het recht te ontzeggen over de aarde te zwerven en te suggereren dat ze best hadden kunnen blijven op de plaatsen waar hun rijkdommen zijn of nog steeds worden weggeroofd, waar de wereld zijn gewelddadige conflicten uitvecht, of waar vanwege de klimaatverandering de zee of de woestijn oprukt? Of dat het niet zou deugen dat zij een beter leven zoeken voor zichzelf en voor hun kinderen?

Grenzen als probleem

Het meest ontnuchterend is Mehta’s boek als hij spreekt over de betekenis van grenzen. Wij denken dat grenzen voor veiligheid zorgen. Maar het zijn de grenzen die migranten dwingen onder mensonterende omstandigheden in kampen te wonen, die hen overleveren aan mensensmokkelaars, die hen dwingen zichzelf in gevaar te brengen en henzelf en hun kinderen door dit gevaar laten omkomen.

Dat wij geloven dat zij het gevaar zijn en niet zien hoezeer zij ín gevaar zijn, laat zien hoe dun ons gepraat over democratie en mensenrechten is. Miljoenen mensen die niets liever willen dan meebouwen aan een democratische samenleving waarin mensenrechten worden gerespecteerd, wordt dat in naam van de noodzakelijke bescherming van democratie en mensenrechten onmogelijk gemaakt. Zij worden gezien en behandeld als bedreiging voor de zaken waarvoor zij hun leven in de waagschaal hebben gesteld.

Omdat wij de wereld gevaarlijk vinden, maken wij haar steeds gevaarlijker. Dat we dat niet zien, komt omdat we vergeten zijn dat wij familie zijn van degenen die werkelijk aan dit gevaar blootstaan. Dat we nergens thuis zijn en daarom ook geen huis te verdedigen hebben, en alleen maar te redden zijn als er menswaardig met ons wordt omgegaan.

Vredesweek

Zondag 22 september was het vredeszondag, het begin van de vredesweek. Vrede begint met het inzicht dat degene die je als vijand beschouwt, een mens is als jij. Niet iemand om je tegen te verdedigen, maar om vriendschap mee te sluiten. Die vriendschap – het Nieuwe Testament noemt het agapè, de liefde die de ander niet wil bezitten maar het beste gunt – is het vlees en het bloed, het hart en de longen, het lichaam en de ziel van wat christenen Gods koninkrijk noemen.

Suketu Mehta steekt zijn hand uit. Hij zegt: Zo ziet vanuit mijn geschiedenis en de geschiedenis van mijn familie en mijn kennissen en het volk dat ik terugkreeg omdat ik mijn volk moest verlaten, de wereld eruit. Herken je het? Zie je dat we tegen dezelfde problemen aanlopen, door dezelfde problemen bedreigd worden? Zie je dat wij die problemen niet zijn zoals ik zie dat jullie die problemen niet zijn, maar dat wij die problemen gezamenlijk hebben?

En hij zegt het niet, maar ik hoor het door heel zijn boek heen: zullen we ze dan ook gezamenlijk onder ogen zien? Misschien vinden we dan een manier om ze aan te pakken.

-----------------------------

Suketu MehtaThis Land is Our Land: An Immigrants Manifesto, New York: Farrar, Straus and Giroux 2019, € 16,99.

Erik Borgman

Lees meer

Erik Borgman (1957, Amsterdam) is hoogleraar publieke theologie. Erik is rooms-katholiek en sinds 1999 geprofest lekendominicaan. Hij is gehuwd, vader van twee dochters en grootvader van twee kleinzoons. Hij is adviseur en columnist van de Bezieling. Enkele publicaties: … want de plaats waarop je staat is heilige grond (2008); Overlopen naar de barbaren (2011), Waar blijft de kerk (2015); Leven van wat komt (2017); Zielen winnen (2017); Alle dingen nieuw (2020) en De school als bouwplaats (2021). Zijn motto: “Ik probeer te leven vanuit het geloof dat waar we ook zijn, ons leven met Christus verborgen is in God (vgl. Kolossenzen. 3,3).”

Reacties

  1. Vanwaar toch weer dit gedram? De arbeider- en middenklasse kan de essentialistische argumentatie ook niet volgen. Voor wie verplichtingen heeft, is 't hemd altijd nader dan de rok. Gezien uw stand kunt U wellicht wat missen, maar Jan modaal + gezin kan én wil dat niet. U meent dat WIJ - naar Christus wil - 'n duurzaam aards paradijs kunnen én moeten realiseren, de hele wereld omvattend. Maar, dat kunnen we helemaal niet; alleen al gezien onze verschillen in macht- plus arbeidsmarktpositie, ontwikkeling en krassen op onze ziel. U begrijpt de Schrift niet. Jahwe drukt 't volk Gods met redenen omkleed op 't hart zich niet te mengen met vreemde volken, geloven en gewoonten (Ex. 23). En dan moeten wij van volks- en cultuurmenging 'n deugd maken? Het NT maant ons 'het grote plaatje' in 't oog te houden en onze hersenen te gebruiken. (Lc. 16: 'de kinderen van de wereld gaan met meer overleg te werk dan de kinderen van 't licht!' Mt. 25: domme meisjes nemen onvoldoende olie mee en komen zo de bruiloftszaal niet in!) U begrijpt Jezus ook niet. Het 'Koninkrijk van God is NIET van deze wereld', maar 'n mentale staat, weggelegd voor elk mens die zich bekeert, en Christus, Zijn Woord plus de Liefde tot leidend beginsel maakt! Jezus is dus De Weg! We zouden daarom voor Christus moeten kiezen (en dan naar vermogen opkomen voor onze naasten; Ontw. hulp dus!). Masochisme wordt nergens gevraagd. Martelaarschap is voor lieden die niets kunnen verliezen dan 't eigen vege lijf.

  2. Generalisaties voeren in het migratiedebat de boventoon. Iedereen kan een bijdrage leveren in een nieuw land maar met behulp van ontwikkelingswerk en andere maatregelen kan dat ook in een eigen land. Een onderzoek naar de verschillende oorzaken en motieven van migranten is zeer belangrijk. Een studie naar de gevolgen ervan is zeer belangrijk.
    Welke migranten hebben we zoal?
    (1) Kennismigranten: ICT-ers doktoren etc. leveren een bijdrage aan onze economie. Maar hoe zou het zijn als ze hun kennis in dienst kunnen stellen van de ontwikkeling in eigen land?
    (2) Rijke economische migranten. Geef je een miljoen Euro in Malta (en Russen doen dat) dan ben je verzekerd van een plaatsje in de EEG en kun je een riant leven voortzetten..
    (3) Arme economische migrantn. Die kun je in eigen land misschien beter helpen met ontwikkelingsgeld.
    (4) Klimaatmigranten. Door droogte etc. is een leefbaar leven niet meer mogelijk met name in gebieden waar de woestijn wint. Dus let op het klimaat.
    (5)Oorlogsmigranten. Syriers en Afghanen behoren daartoe. Dus voer geen oorlog meer in het Midden Oosten want de gevolgen zijn verschrikkelijk voor de bevolking daar. Migranten zijn daarvan het bovenste laagje, maar er zijn nog miljoenen mensen die in oorlogsgebieden verblijven.
    (5)
    Dus: niet de acceptatie van migrnten is het belangrijkste probleem, maar het nalaten van het wegnemen van de oorzaken ervan.

    1. De vraag blijft: hoe kunnen christenen/katholieken eraan bijdragen dat solidariteit tussen mensen over heel de aarde effectief en blijvend handen en voeten krijgt? Was dat beter verdelen van kennis, inkomen en macht over de mensheid trouwens wel de centrale boodschap van Jezus Christus (zoals de bevrijdingstheologieën in wezen prediken), of ging het Jezus om iets heel anders, namelijk bekering tot: leven vanuit liefde voor en overgave aan Jezus en zijn Woord, hetgeen - als het werkelijkheid wordt - niet anders kan dan leiden tot liefde, solidariteit, eerlijk delen en afzien van veel bezit, status, macht wereldwijd? (Je kunt toch niet in je eentje gelukkig zitten wezen zonder oog voor medemensen in ellende, hier en elders?!) Ik geloof in (de liefde enz. voor) Jezus Christus als "de Weg"; de columnist gelooft heel wat anders. De laatste beklaagt zich over 'onbenul' in de samenleving, maar doet niets om dat te verhelpen dan roepen vanaf zijn elitaire troon; dat is echter niet de roeping van de Kerk; die moet Jezus en onze liefde, dankbaarheid jegens zijn wijsheid en inzicht (de geleefde Liefde voor Jezus Christus: onze individuele en collectieve redding!) bekend, inzichtelijk en meevoelbaar maken. Wij moeten ons dus bekeren tot een tweede naïviteit! Theologen zijn dat helaas nagenoeg vergeten, en verwachten (net als Marx c.s.) alles van structuurveranderingen. Ik geloof daar niet in en daarom zal ik blijven aanklagen, want men verkwanselt in wezen het Evangelie!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Verder lezen

Meer van 

Over de Bezieling

De Bezieling is een gratis online kwaliteitsmagazine voor mensen die op zoek zijn naar inspiratie, bemoediging en ankerpunten in het leven en daarbij nieuwsgierig zijn naar wat de christelijke traditie te bieden heeft.

Aanmelding nieuwsbrief

Ja, ik wil op de hoogte blijven van nieuwe artikelen op de Bezieling!

Boekenladder

Van Kribbe tot Kerststal. Franciscus van Assisi en de eerst levende kerststal Adveniat, 168 blz., € 9,99 (of € 4,- vanaf 100 exemplaren)
Nikolaas Sintobin Hoe oude wijsheid jouw leven in bloei zet KokBoekencentrum/Lannoo, 2023, 173 blz., € 20,-.
Marinus van den Berg Spreken en luisteren met je hart Ark Media, 2023, 130 blz., € 17,99.
Lammert de Hoop (red.) Reis naar de stilte Adveniat, 112 blz., € 19,95
Paus Franciscus Encycliek van paus Franciscus over broederschap en sociale vriendschap. Adveniat, € 15,-.

Direct Doneren

Betaalmethode
American Express
MasterCard
Visa
Ondersteunde creditcards: American Express, MasterCard, Visa
 
Geen titel(Vereist)
cross