Er is wel degelijk een strijd gaande, zegt Lisette Thooft in reactie op de kritiek van Erik Borgman op haar eerdere column over de strijd tegen het coronavirus. Die strijd is er echter niet een van moedige medici tegen een killervirus. "De strijd woedt tussen onze menselijkheid en de onmenselijke drang naar totale controle. Angstfantasieën en doemscenario’s zijn pogingen om controle te krijgen, om vat te krijgen op het onvoorspelbare en grillige van het lot."
Door Lisette Thooft
“Er is een virus dat grote aantallen slachtoffers maakt,” schrijft Erik Borgman. En daarom wordt er volgens hem wel degelijk oorlog gevoerd, en hebben we veldhospitalen en schuilkelders nodig. Wie dat ontkent, moet de mond worden gesnoerd. Ik denk ook dat er een strijd gaande is. Maar niet een strijd van moedige medici tegen een killervirus.
Totale controle
Elk jaar zijn er tot nog toe griepgolven geweest en sommige daarvan waren minstens even ernstig als Covid-19. In 1968-69 bijvoorbeeld was er de Hongkong griep. Ziekenhuizen puilden uit, begrafenisondernemers kwamen kisten tekort, één miljoen Europeanen alleen al stierven eraan of ermee, maar dat bereikte nauwelijks de media. “We haalden onze schouders op over de dood,” schreef Ilja Leonard Pfeijffer in een NRC-stuk, “en we organiseerden Woodstock.”
Ook dit jaar zijn er weer veel minder mensen gestorven aan Covid-19 dan aan de gevolgen van onze materialistische, op winstbejag gebaseerde consumptiemaatschappij. Met virussen hebben we altijd geleefd. We kunnen niet zonder, ze zitten in astronomische aantallen in ons eigen microbioom, ze waren er al miljarden jaren eerder dan wij, ze horen erbij.
De strijd woedt tussen onze menselijkheid en de onmenselijke drang naar totale controle. Angstfantasieën en doemscenario’s zijn pogingen om controle te krijgen, om vat te krijgen op het onvoorspelbare en grillige van het lot. “Maar het kan natuurlijk nog veel meer worden!” schreeuwen de media. “We moeten ons ernstige zorgen blijven maken! Wat als…!” En dat is een leugen.
Gezondheid
Als het werkelijk om gezondheid ging, om natuurlijke, menselijke, lichamelijke, warmbloedige, kloppende gezondheid, zouden de overheden eerder zo’n soort bericht hebben uitgezonden: “Er komt een griepgolf aan van een virus dat we niet goed kennen. Zorg voor optimale weerstand, zolang we nog niet zeker weten welk medicijn werkt, en zolang er nog geen vaccin is. Dat laatste kan nog wel even duren, dus verbeter je immuunsysteem. Leef zo gezond mogelijk. Eet gezond, zoek de zon op, beweeg. Ontspan. Verwerk oude pijn, dat maakt weerbaar. Koester lichamelijk contact, houd elkaar vast.” Geheel volgens bewezen wetenschappelijke inzichten in het onderhouden van een robuust immuunsysteem.
Maar het officiële bericht van de WHO en de regeringen onder regie van de WHO was: “Er komt iets aan dat we niet onder controle hebben. Freeze, allemaal. Ga naar binnen, apart. Laat elkaar los, houd afstand. Blijf zitten waar je zit en verroer je niet. We willen controle. Wacht, wij rollen ons technologische zwaar geschut uit – het plastic, de apparatuur, de chemie. Ontspan je geen seconde. Dit gaat net zolang duren tot we de totale controle hebben.”
Toen de ergste griepgolf voorbij was, zoals griepgolven altijd voorbij gaan, en iedereen opgelucht adem zou kunnen halen, was het ontketende monster van de controledrang niet snel terug in zijn hok te krijgen. Het eist testen en contactonderzoek en gehoorzaamheid, het eist angst. Want het virus is nog niet onder controle. En dat is ook een leugen.
Leven en vrijheid
Controle is het tegenovergestelde van leven, van vrijheid. Controle betekent dat je de situatie beheerst en tot in de puntjes kunt regelen hoe jij het wilt hebben. Je haalt alle vrijheid weg, je eigen vrijheid en die van anderen, om de situatie zo te manipuleren dat het gaat zoals jij hebt bedacht. Controle is denken zonder lichaamsbewustzijn. Je denken wil alles regelen en je lichaam blijft verweesd achter, eenzaam en nerveus.
Controle is ook het tegenovergestelde van aandacht. Controle bevriest en verstijft het langzame, stroeve, gevoelige leven, het gevoel zelf. Als je strak van de spanning volledige controle hebt, hoef je geen aandacht meer te geven.
Als we alles onder controle hebben, is het onderliggende idee, dan zijn we veilig. Het is vriendelijk gezegd een vergissing, onvriendelijk gezegd een leugen. Want het eenzijdig zoeken naar beheersing en orde leidt alleen maar tot verstarring, met alle onveiligheid van dien. Controle is het tegenovergestelde van leven, van vrijheid. Meer controle betekent minder menselijk contact. En dat voelt juist onveilig.
Werkelijke strijd
Het is deze hang naar controle, deze neiging om weg te lopen van het echte leven vol grilligheid en risico’s, om onze toevlucht te zoeken in een namaakwereld waarin we ons veilig wanen, maar die uiteindelijk zelfdestructief blijkt en gevaarlijk, het is tegen deze leugen waartegen de werkelijke strijd nu gevoerd wordt.
En het beste wapen dat wij hebben, is vertrouwen in het lichaam, in de goedheid van het natuurlijke leven. Wat leven wil, is zichzelf ontwikkelen en voortdurend vernieuwen. Daarbij horen eindigheid, ziekte en dood. Wie zich veilig voelt in Vader Gods hand, met beide voeten stevig geplant op Moeder Aarde, weet zich ook veilig in ziekte en dood.
Autonomie is niet hetzelfde als de boel onder controle hebben. Autonomie ontwikkelt zich in een lichaam dat samenvalt met de geest die erin woont, een lichaam doorwarmd door het ik, een aandachtig, levend, voelend, registrerend en denkend lichaam. Zo’n mens is niet alleen maar al één, letterlijk. Met zichzelf, met het leven, met de natuur en de Aarde onder onze voeten, met God en de geestelijke wereld.
Het uitzinnige streven naar controle maakt slaven van ons, maar een autonome keuze voor menselijkheid bevrijdt ons. Laten we blijven praten, niet als bange onderdanen hunkerend naar controle, maar als vrije mensen.
Trakteer de redactie op een kopje koffie
