Er is wel degelijk een strijd gaande, zegt Lisette Thooft in reactie op de kritiek van Erik Borgman op haar eerdere column over de strijd tegen het coronavirus. Die strijd is er echter niet een van moedige medici tegen een killervirus. "De strijd woedt tussen onze menselijkheid en de onmenselijke drang naar totale controle. Angstfantasieën en doemscenario’s zijn pogingen om controle te krijgen, om vat te krijgen op het onvoorspelbare en grillige van het lot."
Door Lisette Thooft
“Er is een virus dat grote aantallen slachtoffers maakt,” schrijft Erik Borgman. En daarom wordt er volgens hem wel degelijk oorlog gevoerd, en hebben we veldhospitalen en schuilkelders nodig. Wie dat ontkent, moet de mond worden gesnoerd. Ik denk ook dat er een strijd gaande is. Maar niet een strijd van moedige medici tegen een killervirus.
Totale controle
Elk jaar zijn er tot nog toe griepgolven geweest en sommige daarvan waren minstens even ernstig als Covid-19. In 1968-69 bijvoorbeeld was er de Hongkong griep. Ziekenhuizen puilden uit, begrafenisondernemers kwamen kisten tekort, één miljoen Europeanen alleen al stierven eraan of ermee, maar dat bereikte nauwelijks de media. “We haalden onze schouders op over de dood,” schreef Ilja Leonard Pfeijffer in een NRC-stuk, “en we organiseerden Woodstock.”
Ook dit jaar zijn er weer veel minder mensen gestorven aan Covid-19 dan aan de gevolgen van onze materialistische, op winstbejag gebaseerde consumptiemaatschappij. Met virussen hebben we altijd geleefd. We kunnen niet zonder, ze zitten in astronomische aantallen in ons eigen microbioom, ze waren er al miljarden jaren eerder dan wij, ze horen erbij.
De strijd woedt tussen onze menselijkheid en de onmenselijke drang naar totale controle. Angstfantasieën en doemscenario’s zijn pogingen om controle te krijgen, om vat te krijgen op het onvoorspelbare en grillige van het lot. “Maar het kan natuurlijk nog veel meer worden!” schreeuwen de media. “We moeten ons ernstige zorgen blijven maken! Wat als…!” En dat is een leugen.
Gezondheid
Als het werkelijk om gezondheid ging, om natuurlijke, menselijke, lichamelijke, warmbloedige, kloppende gezondheid, zouden de overheden eerder zo’n soort bericht hebben uitgezonden: “Er komt een griepgolf aan van een virus dat we niet goed kennen. Zorg voor optimale weerstand, zolang we nog niet zeker weten welk medicijn werkt, en zolang er nog geen vaccin is. Dat laatste kan nog wel even duren, dus verbeter je immuunsysteem. Leef zo gezond mogelijk. Eet gezond, zoek de zon op, beweeg. Ontspan. Verwerk oude pijn, dat maakt weerbaar. Koester lichamelijk contact, houd elkaar vast.” Geheel volgens bewezen wetenschappelijke inzichten in het onderhouden van een robuust immuunsysteem.
Maar het officiële bericht van de WHO en de regeringen onder regie van de WHO was: “Er komt iets aan dat we niet onder controle hebben. Freeze, allemaal. Ga naar binnen, apart. Laat elkaar los, houd afstand. Blijf zitten waar je zit en verroer je niet. We willen controle. Wacht, wij rollen ons technologische zwaar geschut uit – het plastic, de apparatuur, de chemie. Ontspan je geen seconde. Dit gaat net zolang duren tot we de totale controle hebben.”
Toen de ergste griepgolf voorbij was, zoals griepgolven altijd voorbij gaan, en iedereen opgelucht adem zou kunnen halen, was het ontketende monster van de controledrang niet snel terug in zijn hok te krijgen. Het eist testen en contactonderzoek en gehoorzaamheid, het eist angst. Want het virus is nog niet onder controle. En dat is ook een leugen.
Leven en vrijheid
Controle is het tegenovergestelde van leven, van vrijheid. Controle betekent dat je de situatie beheerst en tot in de puntjes kunt regelen hoe jij het wilt hebben. Je haalt alle vrijheid weg, je eigen vrijheid en die van anderen, om de situatie zo te manipuleren dat het gaat zoals jij hebt bedacht. Controle is denken zonder lichaamsbewustzijn. Je denken wil alles regelen en je lichaam blijft verweesd achter, eenzaam en nerveus.
Controle is ook het tegenovergestelde van aandacht. Controle bevriest en verstijft het langzame, stroeve, gevoelige leven, het gevoel zelf. Als je strak van de spanning volledige controle hebt, hoef je geen aandacht meer te geven.
Als we alles onder controle hebben, is het onderliggende idee, dan zijn we veilig. Het is vriendelijk gezegd een vergissing, onvriendelijk gezegd een leugen. Want het eenzijdig zoeken naar beheersing en orde leidt alleen maar tot verstarring, met alle onveiligheid van dien. Controle is het tegenovergestelde van leven, van vrijheid. Meer controle betekent minder menselijk contact. En dat voelt juist onveilig.
Werkelijke strijd
Het is deze hang naar controle, deze neiging om weg te lopen van het echte leven vol grilligheid en risico’s, om onze toevlucht te zoeken in een namaakwereld waarin we ons veilig wanen, maar die uiteindelijk zelfdestructief blijkt en gevaarlijk, het is tegen deze leugen waartegen de werkelijke strijd nu gevoerd wordt.
En het beste wapen dat wij hebben, is vertrouwen in het lichaam, in de goedheid van het natuurlijke leven. Wat leven wil, is zichzelf ontwikkelen en voortdurend vernieuwen. Daarbij horen eindigheid, ziekte en dood. Wie zich veilig voelt in Vader Gods hand, met beide voeten stevig geplant op Moeder Aarde, weet zich ook veilig in ziekte en dood.
Autonomie is niet hetzelfde als de boel onder controle hebben. Autonomie ontwikkelt zich in een lichaam dat samenvalt met de geest die erin woont, een lichaam doorwarmd door het ik, een aandachtig, levend, voelend, registrerend en denkend lichaam. Zo’n mens is niet alleen maar al één, letterlijk. Met zichzelf, met het leven, met de natuur en de Aarde onder onze voeten, met God en de geestelijke wereld.
Het uitzinnige streven naar controle maakt slaven van ons, maar een autonome keuze voor menselijkheid bevrijdt ons. Laten we blijven praten, niet als bange onderdanen hunkerend naar controle, maar als vrije mensen.
Prachtige repliek in de vorm van een autonome stellingname.
Ik had het niet beter kunnen zeggen.
Ik vind dit een tamelijk warrig stuk. Een soort vrijzwevende cultuurkritiek die van de werkelijkheid is losgezongen. Om nu maatregelen tegen de verspreiding van corona te associëren met 'het uitzinnige streven naar controle' is onzinnig.
Mooie beschouwing, met als bottom line de benoeming van het heersende dualisme:
1. Vanuit angst controle willen uitoefenen op alle aspecten van het leven, zodat de vervelende gebeurtenissen worden weggefilterd en we GEZOND leven t.o.
2. Vanuit liefde het leven in al zijn volheid én grilligheid omarmen, zodat we optimaal LEVEN.
Wat ik mis in dit stuk is het waarom. Waarom zijn overheden over de gehele wereld bezig met deze ‘controle’. Het lijkt wel in scène gezet. Lijkt dat alleen maar zo, of is dat zo. We zitten in een crisis die veel groter is dan Covid19. Covid19 is een hulpmiddel, een effectief hulpmiddel via angst op weg naar totale controle. Een machtsovername van de politiek naar wat nu de ‘super-rijken’ worden genoemd. En helaas heeft Nederland hier ook voor getekend. Bepaalde hoogleraren weten dit, maar worden monddood gemaakt. Sommigen zijn zelfs al aan het strijden (met resultaat!) zoals de amerikaanse Rosa Koire. Zij legt het ook nog eens haarfijn uit. Zorg ervoor dat je goed geïnformeerd bent. Dat vinden we niet in de oeverloze herhaling van de mainstream media. Het is geen complottheorie, het is bezig nu...in ons land...in jouw stad.
Ik denk echt dat de controledrang de diepste laag is van het verhaal. De poppetjes interesseren me niet zo. Symbolisch is het de robot waartegen we strijden, in de grote publieksfilms en games van dit moment, de mythes van nu. Of Ahriman, de god van de controle zoals Rudolf Steiner het zag. Maar het zit natuurlijk in ons allemaal, het is een deel van onszelf.
Dank je wel Lisette, dit is wat we nodig hebben. Ik woon in Frankrijk en volg de site van prof dr Didier Raoult, een echte heelmeester. Angst zaaien is het tegenovergestelde van wat de taak van een dokter is. En als het nou over de pest ging... Verder helpt Maurice den Hond om het hoofd koel te houden. Gelukkig maar dat er zulke mensen zijn, zoals jij en zij....
De kritiekvan Borgman was dat de column van Thooft getoonzet werd door de metafoor van sinterklaas, een fundamenteel wantrouwen tegen autoriteiten en een absoluut vertrouwen in het eigen gevoel. Ik deel die kritiek. Maar Thooft gaat daar niet op in, maar zet haar betoog gewoon voort. Dat is geen dialoog, maar een zinloze - even hinderlijk onderbroken - monoloog. Jammer dat De Bezieling zich hiervoor leent.
Iedereen leest erin wat hem of haar het meest prikkelt. Mijn Sinterklaas-verhaal was geen metafoor maar een jeugdherinnering die me mede gevormd heeft tot kritisch denker. Ik zet het betoog voort op een andere laag.
Onze rechtsstaat kan niet zonder controle door de overheid bij de rechtshandhaving van onze vrijheidsrechten, rechten die van levensbelang zijn!
controle en vrijheid hoeven elkaar niet altijd te bijten!
Slecht stuk zonder enige feitelijke onderbouwing. Triest dit.
Nog meer onderbouwing nodig? Hierbij cijfers van notabene het RIVM griepgolf 2017 https://www.rivm.nl/sites/default/files/2018-11/griepinbeeld.pdf Of deze: 05/02/2016 Griepgolf treft veel mensen die anders nooit ziek zijn. Ziekenhuizen in het land stromen vol met grieppatiënten. Hier zitten opvallend veel gezonde mensen tussen, die vaak al jaren niet ziek zijn geweest. Sommigen reageren zo heftig dat ze met kapotte longen op de ic belanden. Dit zegt de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care. https://www.ad.nl/gezond/griepgolf-treft-veel-mensen-die-anders-nooit-ziek-zijn~aae8e106/?
De centrale these van het stuk – de stelling dat het uitoefenen van controle onmenselijk gedrag is – vind ik niet logisch. Naar mijn mening is het uitoefenen van controle inherent menselijk. Sinds ons bestaan doen we niet anders dan hetgeen wat ons bedreigt proberen te controleren, te beheersen. Dat is ons overlevingsmechanisme. Het is de reden dat wij huizen bouwen om ons te beschermen tegen de kou. Het is de reden dat Nederlanders dijken bouwen om zich te beschermen tegen water. Het is waarom wij onze kinderen inenten tegen nare kinderziektes. Enzovoorts.
Sterker nog, de mens zou niet kunnen overleven zonder te controleren. We zijn sociale wezens die in gemeenschappen behoren te leven. Hoe kan een gemeenschap/maatschappij functioneren zonder enige vorm van controle, wetten, regels of rationaliteit? Dan hadden wij nu geen verkeersregels gehad, noch een rechtstaat, zorgstelsel, onderwijs of belastingsysteem. Zonder enige vorm van organisatie (organisatie = controle) zouden we zelf geen landbouw hebben. Dan moeten we weer leven als jagers en verzamelaars. Een maatschappij of menselijk bestaan zonder enige vorm van rationaliteit of organisatie kan niet functioneren. Als individu kunnen wij niet overleven. We hebben elkaar nodig. Zonder organisatie krijgen we barbaarse toestanden waar iedereen alleen voor zichzelf leeft. Is dat het soort ‘vrijheid’ waar we naar dienen te streven?
We hebben, zoals Thooft stelt, inderdaad altijd met virussen geleefd. Maar we hebben ook altijd geprobeerd deze te bestrijden omdat ze onze veiligheid bedreigen en die van onze geliefden. Wat als je kind of echtgenoot ziek wordt? Moeten we die dan maar aan hun lot overlaten zoals de natuur dat bedoeld heeft? Hadden we het AIDS-virus dan ook zijn gang moeten laten gaan? Of de Spaanse Griep? De Zwarte Dood? Moeten we al het onderzoek naar kanker dan direct staken? Alles om zich heen controleert de mens op één of andere manier. Anders kan de mens, zoals reeds gezegd, niet overleven. Dus de menselijke drang om levensgevaarlijke pandemische virussen te controleren is volstrekt logisch.
Dan hebben we nog het argument van Thooft dat de overheid ons wil laten geloven dat het virus niet onder controle is. Beste mevrouw Thooft, waarom is het een leugen dat het virus niet onder controle is? Waarom zou de overheid anders vergaande maatregelen nemen? De overheid (of de geheimzinnige elite van superrijken zoals sommigen menen te stellen) heeft er geen enkel belang bij dat het openbare leven en de economie wordt stilgelegd. Als er een bevolkingsgroep is die gedijd bij een florerende economie en volksgezondheid in ons kapitalistisch systeem dan zijn het wel de superrijken. Ze zijn niet zo rijk geworden doordat wij, het volk, thuis blijven en onze hand op de knip houden. En vergeet niet de overheid zijn wijzelf. Wij hebben de overheid gekozen om ons te leiden.
De stelling ‘meer controle betekent minder menselijk contact’ snap ik niet, want door controle uit te oefenen op ziekten en overige zaken die ons bedriegen creëren we juist meer menselijk contact. Gezamenlijk gevaren bestrijden verbroedert. Er is iets wat ons allen bedreigt – een virus in dit geval – en we slaan de handen in één om dit gevaar te bestrijden. De mens is een sociaal wezen en sterk van elkaar afhankelijk. Als individu kunnen we niet overleven. Ga maar eens in je eentje dijken proberen bouwen. Dat lukt niet. Dat doe je samen. Dus de inherent menselijke behoefte om controle uit te oefenen op de natuur – om de overlevingskans te verhogen – leidt altijd tot meer menselijk contact.
Wat mij het meest verbijstert, is het ontstellende hard-core materialisme waarmee over deze ziekte gedacht wordt. "Er is een gevaarlijk stofje en als je niet oppast krijg je dat binnen, en als je pech hebt word je ziek en als je heel erge pech hebt ga je dood."
Als ik ziek word, is dat omdat ik die ziekte nodig heb voor mijn innerlijke ontwikkeling. En als ik doodga, is dat omdat mijn werk hier op Aarde klaar is en ik naar Huis mag van God.
Grote woorden begeleiden hier onrijpe gedachten. Ziekte en dood betekent voor de meeste mensen afscheid nemen van zichzelf en van alles wat dierbaar is. Als omstander moet je woorden zoeken die passen bij de situatie: een precair proces. Juist deze dimensie mis ik in jouw benadering, Lisette, woorden die passen bij de situatie.
In de discussie over het artikel van Lisette Thooft komen begrippen als emotie, gevoel, informatie, kennis en gedrag naar voren. Spinoza onderscheidde drie kennisvormen: de verbeelding, de rede en de intuitie, die met deze begrippen te maken hebben. De verbeelding voortkomend uit zintuiglijke indrukken of lijfelijkheid produceert emoties die resulteren in re-actief gedrag. Volgens Spinoza dienen die emoties onderworpen te worden aan adequaat redenerend denken om in neutraal, genuanceerd, afstandelijk of onthecht gedrag te resulteren (in de zin van onthecht van de emoties). En de intuïtie zou in adequaat pro-actief gedrag resulteren zonder afhankelijk te zijn van door anderen vastgestelde normen. Helaas komt het voor dat de emoties uit de verbeelding verward worden met diepgaande intuïtieve inzichten.
In onderstaand artikel in Civis Mundi tracht ik deze drie kennisvormen en de vermelde begrippen in een schema te plaatsen.
Van Eijk T. (2020). Hoe komen we tot daadwerkelijke gedragsverandering? Civis Mundi Digitaal #96, april 2020 (I).
https://www.civismundi.nl/index.php?p=artikel&aid=5734
Wellicht kan dat de verwarring in de discussie helpen verminderen. Ieder mens heeft met deze drie kennisvormen te maken, maar ze kunnen bij verschillende individuen meer of minder sterk ontwikkeld zijn. Houd daar rekening mee in discussies/dialogen.