De nuance heeft het zwaar

In het debat over migratie is de nuance snel zoek. Het geeft moed, zegt Marinus van den Berg, als een politicus zich niet laat verleiden door makkelijke uitspraken om zo de gunst van de kiezer te winnen over de rug van stemlozen. In een van de tv-debatten zag hij zo'n politicus in de persoon van vicepremier Sigrid Kaag. Is het betekenisvol dat zij verwees naar de heilige Judas Taddeüs, van wie zij een beeltenis aan haar halsketting droeg?

Door Marinus van den Berg

De gemoederen lopen al snel hoog op als het over migranten en migrantenstromen gaat. Het wordt al snel voorgesteld als een zondvloed, een tsunami die over ons aan het komen is. Het maakt angst los: Waar moeten al die mensen wonen, zijn we nog veilig in de buurt en op straat? Zijn ze tijdelijk of blijvend en hoe moet dat nu er een tekort aan goede woningen is? Jongeren die in hun eigen dorp willen blijven wonen, vinden er geen betaalbare koop- of huurwoning.

Het zijn allemaal vragen die serieus genomen moeten worden, maar dat is in verhitte debatten niet eenvoudig. De nuance heeft het zwaar. Over wie en wat spreken we? Over liefdesmigranten, kennismigranten of arbeidsmigranten of over mensen die op de vlucht zijn vanwege oorlog en geweld, zoals nu in Oekraïne.

'Armoede stinkt'

Ik stond naast een jongeman bij het stoplicht die me duidelijk kon maken dat hij uit Syrië kwam en op een opvangboot in de Waalhaven woonde. Hij wist nog niet of hij hier blijven mocht. Hij stond zo dicht naast me dat de geur van zijn jas mijn neus binnenkwam. Ik hoorde de predikant en hoogleraar Anne van der Meiden eens zeggen: 'Armoede stinkt'. Ik moest er even aan denken en aarzel om het hier te schrijven vanwege het stigma-risico. Er zijn trouwens ook parfums die stinken!

Kun je ook zeggen dat “migranten stinken”? Omdat ze hun kleding niet kunnen laten reinigen? Stinken kan afstoten en dat kan de communicatie bemoeilijken. Ik zag de Rotterdamse straatarts Michelle van Tongerloo* in een televisie gesprek. Ze komt dagelijks in contact met mensen die in vervuilde omstandigheden leven, die door te late en of onvoldoende zorg stinkende wonden oplopen.

Liefdesmigranten en kennismigranten zijn meestal welkom. Er hangt een goede geur om hen heen. Rondom arbeidsmigranten is dat al anders: ze doen werk in de kassen en wonen voor teveel geld in brakke omstandigheden. Dat is minstens het beeld. Enkele dagen voor de Provinciale Staten- en waterschapsverkiezingen wordt er ook volop over de migrantenstroom gepraat. Gaan we 'hekken plaatsen'? Gaan we 'het aantal indammen'?

Heilige

In een van de televisiedebatten, Buitenhof, zondagochtend 12 maart, werd Johan Remkes, vanwege wijze uitspraken, een heilige genoemd. De interviewer was in gesprek met vicepremier Sigrid (Agnes Maria) Kaag (D66). Ineens kwamen de medailles aan haar halsketting ter sprake: geen afbeelding van Johan Remkes maar van Judas Taddeüs, zei ze. Ze verwees naar haar katholieke wortels. Het zou mooi zijn als iemand haar zou mogen vragen: is het gewoon een sieraad of een erfstuk, of hebt u iets met deze leerling van Christus, met deze apostel? En betekent dat iets voor uw beleid, uw spreken en visie op de toekomst?

Van deze Judas, die onderscheiden moet worden van die andere die we kennen als de verrader, is een korte brief opgenomen in het Nieuwe Testament. Daarin waarschuwt hij voor hen die maar wat brallen en anderen naar de mond praten om er zelf beter van te worden (zie: Brief van Judas 1,16). Zie uit naar de barmhartigheid, schrijft hij. Het viel me op dat de vicepremier zich niet tot gemakkelijke uitspraken over aantallen liet verleiden. maar wel sprak ze over waarden als solidariteit en gastvrijheid. Waarden met een goede geur. Dat is geen gemakkelijke keuze... maar het gaf me moed: niet gemakkelijk groot wil worden over de rug van hen die stemloos zijn en vaak in wanhoop in onvoorstelbare omstandigheden naar hier migreren.

* Zie hieronder een interview met huisarts Michelle van Tongerloo over kortzichtigheden in het het zorgbeleid. Of lees het interview met haar: "Ik laat zien dat ik om hen geef"