Een wandeling door de regen, een boek, een film, een gesprekje hier en daar. Dagen zonder afspraken, verplichtingen en plannen. Hoe kijk je op die dagen; hoe kún je dan kijken zonder plannen, zonder toekomstscenario’s? Die planloze dagen zonder woorden inspireren. “De dagen zonder woorden doen er misschien wel het meest toe.”
Door Marinus van den Berg
“Goed voor de planten in de tuin”, was een grap. Je humor bewaren. Het was in lunchtijd. Heel wat kantoormensen waren zonder extra jas of paraplu gaan eten. Ze scholen evenals ik die niet meer naar werk hoef onder een glazen afdak aan het begin van de Karel Doormanlaan, centrum Rotterdam. Er viel weer eens een flinke plensbui die wel een kwartier aanhield. Het begon te stinken. Er werd teveel van de afvoer gevraagd. De regen was een wit gordijn die de overkant bijna onzichtbaar maakte. Dat dit meer de toekomst is, is zorgelijk.
“Het wordt alleen maar erger, volgens de bijbel”, zei een paar uur eerder een vrouw die van de letterlijken is. Zij stond bij de brievenbussen te schuilen onder het afdak van de woontoren waar ik tien hoog woon. Mooi ver boven het water. Ze vroeg zich af hoe rabbijn Soetendorp in een interview met Happinez kon zeggen dat de zachte krachten zullen winnen, ook al denkt hij het zelf niet mee te maken. Ik had dat interview niet gelezen, maar ik hoor de taal van Soetendorp liever dan die van de letterlijken. Ze is me te zwaarmoedig en teveel als een muur van het enige gelijk: “Alleen God kan de dingen ten goede leiden.” Het is me te verticaal, weet teveel van God en te weinig dialogisch en creatief en heeft te weinig oog voor al die mensen die elke dag veel goeds teweeg brengen, zoals de brandweerlieden die ook bij dit noodweer weer uitrukken. Dat betekent niet dat de klimaatverandering, zowel die van het weer als ook de politieke, zonder vragen aan mij voorbijgaat. Maar daarnaast wil ik ook oog houden voor de vraag: wat inspireert me?
Langer-slapen-dag
Het was vanmorgen geen dag die uitnodigde tot een flinke wandeling. Mijn dag werd een langer-slapen-dag. Alle tijd om thuis de krant te lezen. E-mails te beantwoorden. Naar het Centraal Station te reizen om er Süddeutsche Zeitung te halen en te lezen in de Huiskamer op de tweede verdieping met uitzicht op de aankomende en vertrekkende reizigers. Er zitten daar ook studenten te werken aan hun laptop. De wifi is er gratis en consumptie wel wenselijk maar niet verplicht. Ik neem Spa-bruis en zwarte koffie en lees in de verhalenbundel Zweefduik van Wilfried de Jong (1). Hij kent het leven weer op een eigen wijze. Het is aangrijpend, shockerend soms, maar de toon slaat mij niet terneer. Ik schrijf in mijn dagboek over de vraag wat is wandelen als zeer aardse ervaring met de voeten op de grond, die mij ook inspireert.
Het regenen houdt aan en ik koop voor 4,50 een kleine opvouwbare paraplu bij de ETOS. Het is een dag zonder plannen. Nog nooit had ik zoveel dagen zonder afspraken, verplichtingen en plannen. Het wandelen – eerst het Westerborkpad en nu de Filosofische wandelingen – die me op nog niet verkende plaatsen in Noord, Oost, Zuid en West Nederland brengen, ordent mijn dagen zonder plannen en afspraken. Maar vandaag is de regen een spelbreker en maakt deze dag tot een thuis-dag. Ik voel me prima in die Huiskamer van het Centraal Station waar ik eerst mijn treinreis via Parijs naar Toulouse heb geregeld met anderhalve dag in Parijs en anderhalve dag in Bordeaux op de terugreis. Tien geplande dagen met bezoek aan vrienden en verborgen schoonheden in steden zo anders dan Rotterdam.
Zonder woorden
Het is een thuisdag maar deze regendag is ook een filmdag. De gelauwerde animatiefilm ‘The Red Turtle’ was in de media bejubeld. Film van een Nederlander. Naast mij een oma met haar kleinzoon; tien jaar? Enkele rijen voor mij een vader met zijn zoon; veertig en tien? Ik zie een man en een vrouw binnenkomen. Zij verloor haar man en hij zijn vrouw, overleden in het hospice. Ze hebben elkaar gevonden. Nieuwe liefde is mogelijk. Dan de film, in een steeds stiller wordende goed gevulde zaal. Er is zoveel moois aan kleuren, zonsop- en ondergangen, rotsen en zeeën, vogels en vooral de schilpadden en grappige kreeftachtigen. Er is symboliek die ik niet steeds direct begrijp maar die me toch raakt. Er is zoveel aan wind, stilte en storm, zeepanorama’s en bostaferelen. Er is zoveel vaak ingehouden emotie over diepe eenzaamheid, wanhoop, angst, teleurstelling en verlies, hoop, verlangen, erotiek en liefde... maar alles zonder woorden. De enige taal is beeldtaal en soms een schreeuw. De vader is heftig geëmotioneerd als hij met zijn zoon iets voor mij na het einde, waarbij velen blijven zitten, de uitgang zoekt. Zijn zoontje is hem woordeloos nabij.
De zon is doorgebroken. Ik lees nog wat in de verhalen van De Jong. Het was een dag zonder plannen. Ik besteed er niet meer woorden aan. De dagen zonder woorden doen er misschien wel het meest toe. Wordt het beter of alleen maar slechter….? Hoe kijk ik en kan ik kijken zonder plannen, zonder toekomstscenario’s? Toekomst zonder woorden die ook in de regen meer ziet dan er te zien is. Planloos leven kan verrijken. Deze dag zonder plannen heeft me geïnspireerd.
(1) Wilfried de Jong, Zweefdruk, Podium 2016, 169 blz., € 19,90.
---
12 juli 2016
Herkenbaar, zulke dagen kunnen heerlijk zijn, geluk dichtbij, alles is goed. Er hoeft niet s iets ánders, of meer, of minder, alles : precies goed.
Bedankt voor het mooie stukje, Marinus!