Theatermaakster Marjolijn van Heemstra en priester Remy Jacobs brachten een adembenemende theaterproductie op de planken over het seksueel misbruik dat Jacobs als kind overkwam. In gesprek met hem besprak collega Marinus van den Berg de dilemma’s: Hoe doe je recht aan slachtoffers en laat je daders niet alleen maar te pletter lopen? “Oordeel niet, opdat je niet geoordeeld wordt”, zegt het evangelie (Mt. 7,2). Maar is dan alles om het even? Het blijft schuren, die verhouding tussen daders en slachtoffers.
Door Marinus van den Berg
Juist vanmiddag sprak ik met mijn collega Remy Jacobs. Hij is in zijn kinderjaren door een priester misbruikt. Zelf priester geworden is hij nu werkzaam als geestelijk verzorger. Hij heeft zijn verhaal gedeeld met de theatermaakster Marjolijn van Heemstra. In het voorjaar zag ik hun ‘Als ik de liefde niet heb’ in het Rotheater in Rotterdam. Ademloos volgde ik zijn niet gemakkelijke weg, als een schip koerszoekend tussen smalle rotsen: worden slachtoffers recht gedaan en lopen daders niet alleen maar te pletter? Ga kijken en geef zelf het antwoord. In september en oktober zijn ze nog op enkele plaatsen in het land te zien.
In het laatste deel komt de schrijnende verdwijning van een misdienaar ter sprake. Over hem is de laatste steen nog niet boven. Dat hij zichzelf heeft gewurgd wordt zeer betwijfeld. Er is een kans dat een journalist opnieuw onderzoek wil doen. “Moet alles opgerakeld worden?”, was een van de vragen waarover we spraken, ons zeer bewust van de zwijgcultuur in de Kerk. We zeiden ook: “Niet alleen in de Kerk heerst zwijgcultuur, maar dat vergoelijkt niets.” “Gaat het om de waarheid of om de werkelijkheid”, vraagt Thomas Verboght in zijn laatste zeer bijzonder roman Als de winter voorbij is.
Te vroeg gestelde vraag
We spraken ook over het artikel van Gerard Zuidberg en de reacties in Trouw en op de Bezieling. Hij had de reactie van Marcel Poorthuis niet gelezen. Remy citeerde de huidige paus die in een preek heeft gezegd: “Een christen die oordeelt, volgt het evangelie niet.” Ik las vandaag wat de paus heeft gezegd over abortus. Daarin is begrip en barmhartigheid te beluisteren. We vroegen ons af of er dan niet meer geoordeeld moet worden? Is oordeelloos luisteren altijd een deugd? Worden dan de mensen die enorme geestelijke en sociale schade hebben ondervonden niet in de kou gezet? Is vergeving een weg? “Moeten we de pesters niet vergeven?”, vroeg Andries Knevel me in een televisiegesprek. Het was in 2012 de week met zeer veel media-aandacht voor de zelfdoding van Tim Ribberink. Het was een veel te vroeg gestelde vraag. Er was nog zoveel onduidelijk.
Ik stoorde me dit jaar aan het te snelle oordeel over die piloot. Er was nog zoveel onduidelijk. Ik wilde het oordeel opschorten ook omwille van de vele nabestaanden van zelfdoding die zich vaak onbegrepen voelen door snelle en simpele reacties over zelfdoding. Zij voelen zich meeveroordeeld. Maar moet er dan geen oordeel zijn? In ons gesprek maakten we een onderscheid tussen oordelen en veroordelen. Veroordelen kan iemand kaltstellen. Oordelen is leren onderscheiden opdat er proportioneel geoordeeld wordt.
Hard werken
Oordelen vraagt ook om een willen begrijpen. Het is hard werken. Het valt niet mee om met het onbegrijpelijke om te gaan. In meerdere contacten met ouders die een kind door moord hebben verloren is me tegelijk ook opgevallen dat zij nog vaak de indruk en de ervaring hebben dat de dader beter beschermd is dan zij. Fred Teeven heeft veel gedaan om meer aandacht voor hun positie te krijgen, maar er zijn nog veel vragen. Die verhouding tussen daders en slachtoffers blijft schuren. Hoe moeten en kunnen we verder? Het oordeel van de publieke opinie is vaak te snel en op basis van onvoldoende informatie. Er is nog veel werk om aan ieders perspectief recht te doen. Ik verwijs graag naar de bijdrage van Theo van de Kerkhof, die uitnodigt om verder door te denken en te praten en ons niet te laten vangen in simpele oneliners.
[box type="shadow"]
Moderne pelgrimstocht
Twee jaar geleden benaderde de Rotterdamse priester Remy Jacobs theatermaker Marjolijn van Heemstra met de vraag of ze er wat in zag samen een voorstelling te maken over het misbruik binnen de kerk. Jacobs, zelf ooit slachtoffer van dat misbruik, doorbreekt, na lang beraad met zichzelf, het zwijgen en roept de geloofsgemeenschap en vooral de paus op tot meer openheid en liefde en minder hypocrisie.
Samen verdiepten Jacobs en Van Heemstra zich in de materie en kwamen uit bij een persoonlijk verhaal over liefde en de afwezigheid daarvan, over machtsmisbruik binnen systemen en de vraag hoe een kwetsbaar individu zich staande houdt tegenover grote structuren.
In een poëtische, fantasievolle voorstelling nemen zij het publiek mee in de zoektocht naar liefde en geloof. Een moderne pelgrimstocht waarin onderzocht wordt hoe we ons in deze tijd moeten verhouden tot de kerk en tot grote systemen in het algemeen.
Bron: Rotheater.nl
“Als ik de liefde niet heb” is nog t/m 10 oktober te zien op diverse plaatsen in het land. Zie rotheater.nl voor informatie, data en tickets.
[/box]
Maak meer verhalen mogelijk met een donatie
