Wat meer dan twintig klimaatconferenties, demonstraties en dikke rapporten niet lukten, lijkt met het coronavirus voor het grijpen te liggen. Is het virus de gedroomde 'agent of change', de onverwachte ontknoping van het ecologisch drama? Gaan we gemeenschapszin, schone lucht en helder licht werkelijk zien als de herontdekking van nieuwe prioriteiten die ons leven waardevoller en rijker maken?

Wat we in decennia niet voor elkaar kregen, lijkt dank zij het corona-virus nu wel te lukken. Elke dag lees ik stukken in kranten, op internet die me vertellen dat deze pandemie tot echte veranderingen gaat leiden.

Ik las onlangs de participatielezing van Jos van der Lans die al meer dan 30 jaar bezig is om kritische vragen te stellen bij een alsmaar individualistischer en technocratischer wordende samenleving. Wat hem en veel van zijn medestanders met talloze workshops, publicaties en voordrachten niet lukte, lijkt nu met Corona in een paar maanden te gebeuren. Althans als ik de artikelen mag geloven die mij voorhouden dat we de herontdekte gemeenschapszin van de laatste weken vast gaan houden als de crisis voorbij is.

Op internet lees ik beschouwingen dat deze corona-crisis de kans is om de slag naar een groene economie te maken. Wat meer dan twintig klimaatconferenties en eindeloze debatten, rapporten en demonstraties van bezorgde burgers slechts schoorvoetend op gang brachten, lijkt met het coronavirus voor het grijpen te liggen.

Gezeggen

Ik weet niet wat ik daarvan moet vinden. Waarom laten we ons gezeggen door een stom virus dat niet eens waarneembaar is, dat geen argumenten aandraagt? Waarom luisteren we niet naar de stemmen van bezorgde wetenschappers en burgers, naar de passie van mensen die begaan zijn met de natuur? Hoe zit dat in onze wereld dat een virus de gedroomde ‘agent of change’ is geworden?

Is het omdat we niet boven onszelf kunnen uitstijgen, boven onze eindeloze debatten en meningen? Is in een tijd waarin we hebben vastgesteld dat er geen waarheid is, alleen het virus een onloochenbare waarheid waar we voor buigen?

Of is het vooral de angst die ons in de greep heeft. Ik ben benieuwd of we die herontdekte gemeenschapszin en de schone lucht en het heldere licht ook werkelijk zien als de herontdekking van nieuwe prioriteiten die ons leven waardevoller en rijker maken. Of is het toch vooral dat we van de (corona) nood een (sociale en ecologische) deugd maken voor deze uitzonderlijke toestand.

De weg van inkeer

Nog maar weinig mensen, zeker in ons land, willen vandaag nog iets horen over corona als een straf van God. Ik herlees dezer dagen de profeten uit het Oude Testament en hun beschrijving van de rampen die het volk treffen: ballingschap, oorlog met Assyrië, droogte en hongersnood. Misschien gaat het hun niet zozeer om een oorzaak-gevolg-redenering als ze de rampen in verband brengen met God. Het gaat hun altijd om verandering, om bekering. In het licht van de ramp die het volk treft, roepen ze op nieuwe wegen in te slaan en de weg van inkeer, eerbied en rechtvaardigheid te zoeken. Het gaat hen erom de betekenis uit te lichten van wat er gebeurt in de politiek en in de natuur.

Ik hoop net als velen dat deze crisis meer zal zijn dan een verstoring, een rimpeling in de voortgaande geschiedenis van economisering en individualisering. Niet omdat het virus als een Deus ex machina verandering afdwingt, maar omdat wijzelf tot nieuwe inzichten komen over de prioriteiten van onze samenleving.