Ook de kerken lijden onder de coronacrisis. Misschien moeten gelovigen de crisis aangrijpen om nieuwe manieren van gemeenschap-zijn te vinden, zegt René Grotenhuis. Waar dat uitkomt? Niemand die het kan voorspellen. De vraag is: durven we ons op sleeptouw te laten nemen. "Ik mag hopen dat deze corona-crisis op meer plaatsen ertoe leidt dat geloofsgemeenschappen op weg gaan in de gelovige overtuiging dat Hij voor ons uitgaat."

Door René Grotenhuis

Het is inmiddels twee maanden geleden dat de kerken weer open gingen en vieringen weer werden opgestart. In mijn kerkgemeenschap in Bilthoven was nauwkeurig een nauwkeurige opstelling gemaakt van stoelen: op anderhalve meter afstand. Een aantal banken waren voor huishoudens gereserveerd, zodat gezinsleden  genoeglijk naast elkaar konden zitten. Inmiddels hebben we zo ons ritme gevonden, nog zonder samenzang en ook zonder communie, al was het maar om het gebruik van spatschermen en pincetten te vermijden.

Voorzorg

Inmiddels komen wekelijks veertig mensen naar onze viering, ongeveer de helft van wat voor de coronatijd deelnam aan de vieringen. Het is duidelijk dat een aantal mensen uit voorzorg de kerk mijdt. De terugloop aan de vakantietijd wijten, lijkt me weinig aannemelijk: gezien de gemiddelde leeftijd van de kerkgangers ligt het niet voor de hand dat ze hun vakantie noodzakelijkerwijs in het hoogseizoen plannen.

Het zou me niet verbazen als het gemiddelde kerkbezoek ná corona (wanneer is dat eigenlijk?) structureel op een lager niveau gaat uitkomen. Mensen zullen wat vaker overslaan, een deel zal andere vormen en bronnen gevonden hebben voor hun spirituele voeding. Het is ook de vraag of het activiteitenniveau (werk- en gespreksgroepen, ontmoetingsactiviteiten) zich weer op het oude niveau zal herstellen.

Wat betekent dit alles voor de toekomst van geloofsgemeenschappen? Het ongemakkelijke gevoel van te kleine gemeenschappen in te grote ruimtes zal scherper gevoeld worden. Penningmeesters maken zich nu al grote zorgen over de financiële effecten van corona op het huishoudboekje van de geloofsgemeenschappen. De afgelopen maanden zijn die inkomsten drastisch gedaald en als de tijd na corona een structureel lagere deelname te zien zal geven, gaat dat effecten hebben op de financiële basis van parochies.

Lege graf

In de week voor Pasen schreef Tomas Halik in Trouw over de lege kerken van de coronacrisis. Voor hem riepen ze het verhaal van het paasevangelie naar boven met het lege graf en de engelen die zeggen ‘hij is niet hier’. Geldt ook voor ons dat we Jezus begraven hebben in onze kerken en dat hij daar niet meer is, dat hij ons voorgaat naar Galilea. Weg uit het religieuze centrum (Jeruzalem) naar de periferie? Als we hem volgen, waar komen we dan terecht? Als we het moeten doen zonder de veilige beschutting van onze kerkgebouwen waar ruimte en ritueel als een mantel om ons heen geslagen worden, wat dan? Zijn we bestand tegen de soms gure tegenwind en de kou? Hebben we oog voor de warmtebronnen die daar, in de periferie, te vinden zijn? Geloven we echt dat Hij ook daar zich laat zien en ontmoeten?

Ik geloof dat niemand het antwoord heeft op de vraag hoe het in de nabije toekomst zal gaan met onze geloofsgemeenschappen. Niet als het gaat over vormen, organisatie, gebouwen. De vraag is of we ons op sleeptouw laten nemen of we ons weg laten voeren door Hem die ons voorgaat naar Galilea. Gelukkig gebeurt het. Deze week vroeg een geloofsgemeenschap mij of ik met hen de komende maanden die weg wil opgaan en zien waar Hij ons naar toe leidt.  Ik mag hopen dat deze corona-crisis op meer plaatsen ertoe leidt dat geloofsgemeenschappen op weg gaan in de gelovige overtuiging dat Hij voor ons uitgaat. Dan zou corona voor de kerken een zegen zijn.