Gaat onze moderne hedendaagse cultuur ten onder aan ‘eroderende en matte apathie’? Het maakt nogal uit waar je kijkt, zegt Lisette Thooft: “In mijn bubbel zie ik alleen maar enthousiaste en positief denkende, hardwerkende idealisten.” En doorgeschoten individualisme? Pas als je op eigen, volwassen benen durft te gaan staan, kun je relaties en verbindingen aangaan.
Door Lisette Thooft
Ben het niet eens met Emanuel Rutten, die in reactie op het aantreden van Donald Trump schreef: “De bezieling, het levenselan, is uit onze samenleving aan het verdwijnen. Als gevolg daarvan grijpt een eroderend en mat soort van apathie om zich heen. Dát is volgens mij de werkelijke crisis van onze tijd.”
Oké – ik zit natuurlijk in mijn eigen bubbel, mijn eigen kring die ik zelf gecreëerd heb en die naar mij terugspiegelt wat ik zelf uitzend. Net zoals filosofen in hun bubbel zitten. Iedereen zit in zijn eigen bubbel van informatie. Maar het is tenminste opmerkelijk dat er dus ook bubbels zijn zonder eroderende en matte apathie.
Positief
In mijn bubbel zie ik alleen maar enthousiaste en positief denkende, hardwerkende idealisten. Die kom ik tegen in mijn beroepsgroep – journalisten die net als ik schrijven voor spirituele media zoals Happinez, The Optimist, De Verwondering, De Bezieling. Ik kom ze tegen in mijn werk, en de verhalen die ik schrijf over, en de interviews die ik houd met enthousiaste en bezielde, bewogen en opbouwende denkers, schrijvers en trainers. Ik kom ze tegen in mijn opleiding tot Rebalancer – allemaal spiritueel bewogen, vitale, gevoelige en liefdevolle mensen die beroepshalve andere mensen helpen om ook vitaler, gevoeliger en liefdevoller te worden, zodat de kring van vitale, gevoelige en liefdevolle mensen steeds groter wordt.
En ik kom ze tegen bij mij thuis, in mijn eigen relatie, mijn familie en mijn vriendenkring.
Als het waar is dat Europa wegzakt in verwarring, wat ik in mijn bubbel niet zie gebeuren, maar wie weet in andere bubbels wel, dan is dat misschien wel noodzakelijk als overgang van een te zeker weten, een te stellige positie, naar een opener, ruimere, vrijere blik op de wereld.
Individualisering
Ben het ook niet met Rutten eens waar hij concludeert: “De individualisering is te ver doorgeschoten. Dat heeft geleid tot een vergaande maatschappelijke onthechting en verlies van bestemming. Als we in Europa weer teruggrijpen op onze oorspronkelijke existentiële religieuze bronnen, kunnen binding en gemeenschapszin hersteld worden.”
Volgens mij kan de individualisering niet ver genoeg gaan: pas als mensen echte individuen zijn geworden, autonoom denkend en zelfverantwoordelijk, kunnen ze nieuwe soorten verbanden aangaan, die niet gebaseerd zijn op ouderwetse plicht of dwingend geloof, maar op vrijwillige, open, volwassen keuzes.
Globalisering van de spiritualiteit
Daarvoor hoeven we niet terug te grijpen op oude bronnen, hoewel er niets mis is met een frisse blik op oude bronnen. Maar intussen kunnen we volop deelnemen aan de globalisering van de spiritualiteit, en het beste en diepste putten uit boeddhisme, hindoeïsme, soefisme, uit mystieke teksten van alle windstreken en alle tijden die ons de weg wijzen naar verinnerlijking, naar ons eigen licht.
Ik postte deze week het onderstaande in een discussie (fragment):
´Wikipedia:
Een dichotomie is de opdeling in twee niet-overlappende structuren.
Wie op zoek gaat naar overlap tussen de bewoners van Utrecht Oost en Overvecht ziet al snel dat daar geen enkele sprake van is. Dit gebrek aan overlap tussen sociale groepen is hét kenmerk van een samenleving waarin massamobiliteit en massacommunicatie de omgang tussen individuen en groepen mensen domineren.
De hechte samenlevingen van de jaren 50 en 60 begonnen af te brokkelen onder invloed van autorijden en opbellen, om de definitieve genadeslag te krijgen als gevolg van wereldwijde mobiele communicatie en mobiliteit.
Het aantal personen dat een individu nog regelmatig genoeg ontmoet om een diepe vertrouwensband op te bouwen neemt nog steeds drastisch af. Oppervlakkige vertrouwensbanden worden wel en veel aangegaan, anders kunnen we niet meer met elkaar functioneren. Maar die contacten zijn gericht op een doel. Mensen ontmoeten elkaar nog slechts om gezamenlijk de focus op een thema of onderwerp te richten. Die, meestal beperkte, focus staat centraal en niet meer het algemene belang.´
Met de verzamelingenleer is de teloorgang van hechte contacten in de directe omgeving visueel zichtbaar te maken. Verzamelingen mensen waar individuen toe behoren kennen steeds minder nabije overlap. We zijn wel ´hecht´ met mensen op afstand, mensen met gelijke deel interesses, maar die zijn vaak nogal divers. Het verdelen van de aandacht voor anderen over heel veel verschillende contacten, heeft als resultaat dat we aan het oppervlak blijven en niet meer de diepte met elkaar ingaan.
Daardoor gaat veel van de dagelijkse tegenspraak verloren. Tegenspraak van mensen die belangrijk voor ons zijn, is het natuurlijke correctiemechanisme om niet in ons eigen gelijk te blijven hangen. Tegenspraak accepteren leidt tot inclusief denken.
In de eigen bubbel kan wel sprake van onderling inclusief denken zijn, maar een bubbel die zich alleen naar binnen richt, en zich afsluit van andere bubbels vervalt in fundamentalisme, in extremisme, in fanatisme. Voor de buitenwereld is het denken´van´de bubbel zo exclusief als maar zijn kan.
Daardoor domineert exclusief denken onze huidige samenleving. Dat geldt niet alleen voor ´rechts´ denkende mensen, maar ook voor ´links´ denkenden. Het vervelende is dat de kwalificaties links en rechts nu vrijwel parallel lopen met hooggeschoold en laaggeschoold. Laat ik het zo zeggen: ´De bubbels van hooggeschoolden domineren het maatschappelijke en politieke debat´. Omdat zij t.o.v. laaggeschoolden zeer exclusief denken en het nalaten om voldoende bruggen naar hen te slaan, nemen patstellingen en machtsusurpatie in omvang toe.