Het is nog een beetje wennen, maar Lisette Thooft probeert tegenwoordig te bidden voor het eten. Hard nodig, vindt ze, met onze dolgedraaide landbouwsector, waardoor het bodemleven is uitgeroeid, grond onvruchtbaar is gemaakt en zestig procent van de insecten zijn verdwenen.

Door Lisette Thooft

Een mijn van overgrootvaders was dominee. Hij had negen kinderen, er aten ook vaak vriendjes mee aan tafel en iedereen moest om beurten voorgaan in het tafelgebed. Op een dag was het een van de vrienden opgevallen dat alleen de dominee en zijn vrouw wijn dronken. Hij bad hardop: “Here-zegen-deze-spijs-en-drank-krijgen-we-niet-amen.”

Om dit familieverhaal werd hartelijk gelachen bij ons thuis. Ook over onze antroposofische familieleden die elkaars hand vasthielden en spreuken opzeiden aan tafel, grinnikten mijn ouders. Bidden aan tafel, ha ha, nee dat deden wij natuurlijk niet.

Megatonnen gif

Nu, zoveel jaar later, zoveel megatonnen gif en kunstmest later, nu er zo ontzaglijk veel bodemleven is uitgeroeid en grond onvruchtbaar is geworden, nu zestig procent van de insecten zijn verdwenen, zoveel bijenvolken zijn gestorven, nu wil ik bidden voor het eten.

Maar hoe moet je bidden? Ik stamel: “Dank je wel God, dank je wel Leven, dank je wel Moeder Aarde, dat ik dit heerlijke en gezonde eten mag opeten.” En ik hoop maar dat het nog steeds gezond is, want je kunt wel biologische groenten kopen, maar de glyfosaten en andere gifstoffen die in onvoorstelbare hoeveelheden over kwekerijen en privétuinen worden gesproeid, spoelen grotendeels uit in grondwater en rivieren en komen daardoor in de zeeën terecht, vanwaar ze helemaal vanzelf worden opgenomen in de regenwolken, zodat ze uiteindelijk toch ook op mijn biologische groenten terechtkomen. Want de Here laat de zon schijnen en de regen vallen op rechtvaardigen en onrechtvaardigen.

Genetisch gemanipuleerd voedsel

Alles waar je een beetje meer vanaf begint te weten, blijkt veel erger te zijn dan je dacht. Ik was qua informatie blijven hangen bij onkruidbestrijder Roundup, maar de belangrijkste onkruiden zijn daartegen allang vanzelf resistent geworden zodat er nu een cocktail van vijf zware giffen nodig is om GMO-landbouw (met genetisch gemanipuleerde organismen) te blijven plegen. Er is in 2014 een wet aangenomen in Amerika die verbiedt om de effecten van genetisch gemanipuleerd voedsel op de gezondheid van toekomstige generaties (van muizen in het lab, of van mensen) mee te wegen in de beslissing om ze toe te laten tot de markt. En nu er door alle vervuiling in het zeewater minder zalm rondzwemt, is de GMO-bende ijverig bezig zalmen te manipuleren met een groei-gen uit een ander organisme zodat ze tien keer zo groot worden. Want alles moet groeien van ons, desnoods door geweld gedwongen.

Mensen die zich hier kritisch mee bezig houden, zoals de Amerikaanse arts Zach Bush, wijzen op het mogelijke verband tussen de groei van gifgebruik en genetisch gemanipuleerd voedsel vanaf de jaren negentig aan de ene kant, en aan de andere kant de opvallende toename in de afgelopen dertig jaar van chronische ziekten zoals autisme bij kinderen, Alzheimer bij vrouwen en Parkinson bij mannen. Het gemeenschappelijke probleem, zegt Bush, is dat de barrières poreus worden, zoals in het lekkendedarmsyndroom. Als er iets hard groeit, zijn het wel de kosten van gezondheidszorg.

Nieuwe gewoonte

Ik probeer tegenwoordig te bidden voordat ik begin te eten, moet ik eigenlijk zeggen. Het is een nieuwe gewoonte en hij moet nog inslijten, ik vergeet het soms, dan ben ik al aan het happen en ik denk: o ja, ik wou nog bidden. Ik wil bidden voor de Aarde, voor de gewassen, voor de bijen en de andere insecten, voor het bodemleven, voor al het onschuldige leven dat z’n best doet ons te voeden in deze doorgeschoten groeistuip, onze huidige cultuur. Heer zegen deze spijs en drank, zegen deze overvloed, amen.

En als je op een dag geen zin meer hebt om de boel hier te zegenen, Heer, dan zou ik dat wel begrijpen.