Bidden om de moed van zuster- en broederschap

De nuance sterft snel als het oorlog is, constateert Erik Borgman: je bent voor Israël en dus tegen de Palestijnen of voor de Palestijnen en dus tegen Israël, zo lijkt het.  Zelf kan hij alleen maar bidden dat de zon van de gerechtigheid opgaat over allen.

Door Erik Borgman

We worden geacht partij te kiezen. Voor Israël en dus tegen de Palestijnen. Of voor de Palestijnen en dus tegen Israël. Degenen die geen partij kiezen, krijgen zware kritiek. Genuanceerdheid is blijkbaar voor tijden van vrede, maar ongewenst nu het oorlog is.

Pijn van alle partijen

Paus Franciscus probeert ook nu weer consequent de pijn van alle partijen te benoemen. Ik ben hem daar dankbaar voor. Zo zei hij op de algemene audiëntie van 11 oktober:

"Ik bid voor de [Israëlische] families die een feestdag hebben zien veranderen in een dag van rouw, en ik vraag dat de gijzelaars onmiddellijk worden vrijgelaten. Het is het recht van degenen die worden aangevallen om zichzelf te verdedigen, maar ik maak me grote zorgen over de totale belegering waaronder de Palestijnen in Gaza leven, waar eveneens veel onschuldige slachtoffers zijn gevallen."

Je zou zeggen daar valt weinig aan af te dingen, na decennia van strijd die de vrede geen stap dichterbij hebben gebracht. Hij is er echter stevig om bekritiseerd.

De moed van zuster en broederschap

"Het Midden-Oosten heeft geen oorlog nodig, maar vrede, een vrede gebouwd op dialoog en de moed van zuster- en broederschap", zei de paus afgelopen woensdag. Zondag 8 oktober had hij bij het wekelijkse Angelusgebed al gezegd:

"Laat het duidelijk zijn dat terrorisme en oorlog op geen enkele manier tot een oplossing leidt, maar alleen tot de dood en het lijden van talloze onschuldige mensen. Oorlog is een nederlaag! Elke oorlog is een nederlaag! Laten we bidden voor vrede in Israël en Palestina."

Nu opnieuw zozeer zichtbaar is geworden hoe noodzakelijk vrede is, lijkt deze tegelijkertijd verder weg dan ooit. Degenen die onder soms uiterst moeilijke omstandigheden ‘de moed van zuster- en broederschap’ hebben getoond, staan opnieuw met vrijwel lege handen.

Te weinig aandacht

Met de plegers van zulk excessief geweld valt niet te onderhandelen, klinkt het wereldwijd over Hamas. Met gewelddadige bezetters die vrouwen en kinderen bombarderen en ze voedsel, water en medicijnen onthouden, kunnen we niet aan tafel, zo klinkt het over Israël. Alsof alle Palestijnen zonder meer Hamas-aanhangers zijn en er geen Israëliërs protesteren tegen de manier waarop Gaza tot een openluchtgevangenis wordt gemaakt en de wijze waarop de kolonisten op de Westelijke Jordaanoever Palestijnen van hun land verdrijven.

De wereld heeft veel te weinig aandacht voor de hopeloze situatie in Gaza, zeggen Palestijnen. Er wordt veel te weinig gezien hoezeer bij elk oplaaien van geweld in Israël de antisemitische uitingen exponentieel toenemen en alle Joodse gebouwen beveiligd moeten worden, vindt men in Joodse kring. Ik denk dat dit allebei klopt.

Het perspectief van Maria

Oktober is in de Rooms-Katholieke Kerk toegewijd aan de rozenkrans. Bij het bidden van de rozenkrans overwegen we de geschiedenis van Jezus, als samenballing van de geschiedenis van de aarde en de mensheid, vanuit het perspectief van Maria, een Palestijns-Joods meisje dat zijn moeder werd en op haar manier zijn leven, lijden en sterven meemaakte. Hierdoor deelt zij naar katholieke overtuiging ook in zijn verrijzenis en verheerlijking.

Ik zie haar in de vrouwen die hun gezin in veiligheid proberen te brengen, in degenen die het is gelukt en in degenen die wanhopig zijn omdat het maar niet lukt. Ik zie haar in de Palestijnse en in de Israëlische vrouwen die ik de afgelopen dagen bij een gestorven geliefde zag knielen, gebroken van verdriet. Ik zie haar in de wanhoop van de gewonden en in de angst van moeders om hun ontvoerde kinderen, of om de bombardementen die vrijwel zeker nog komen zullen.

Zon van de gerechtigheid

Zij belichamen de geschiedenis van degenen die niet gezien en niet geacht worden en toch zijn juist zij, als Maria, ‘vol van genade’. Zij zien uit naar en roepen om ontferming door God van het leven. Als wij deze genade nu eens zouden kunnen aanboren en inzetten, dan kan zich opnieuw toekomst openen.

Afgelopen donderdag lazen we in de liturgie:

Voor jullie, die mijn naam vrezen, gaat dan de zon van de gerechtigheid op, die met haar vleugels genezing brengt. Dan zullen jullie dansend naar buiten komen, als kalveren die op stal hebben gestaan, en de boosdoeners vertrappen; ze zullen stof onder uw voetzolen zijn op de dag die Ik ga maken – zegt de Ene van de machten (Maleachi 3,20-21).

Dat de vleugels van de zon van de gerechtigheid hen nu alvast mogen aanraken, en via hen ons. Zodat wij genezen van en niet terug vallen in de neiging het kwaad af te wentelen op een vermeende tegenpartij. Een andere hoop is er niet.

Oproep tot gebed

Op 13 oktober deden de Nederlandse bisschoppen een oproep tot gebed om vrede en veiligheid op voorspraak van Maria. Zij sluiten zich daarmee aan bij de recente oproepen van paus Franciscus om te bidden voor vrede in de wereld en een einde aan oorlog en geweld, en voor allen die slachtoffer zijn van terreur en geweld. De bisschoppen denken daarbij aan de inwoners van de vele landen die getekend worden door oorlog en conflicten: in en rond Israël, in Nagorno Karabach, Oekraïne, Zuid-Soedan, Nigeria en Jemen en andere conflictgebieden. Zij vragen daarbij ook diegenen niet te vergeten die slachtoffer zijn van natuurgeweld, zoals van de aardbevingen in Turkije, Marokko en Afghanistan en van de overstromingen in Libië en India.