Gerard de Korte wordt de nieuwe bisschop van Den Bosch. Op 14 mei zal hij Antoon Hurkmans opvolgen die de functie achttien jaar vervulde. Heeft de fluwelen revolutie van paus Franciscus de Nederlandse kerkprovincie bereikt? Cultuurtheoloog Frank Bosman hoopt het van harte, maar een echt patroon zal pas duidelijk zijn als bekend is wie de nu vacante noordelijke bisschopzetel gaat bekleden. “Wordt het een omwenteling van kil, verscholen en orthodox naar open, hartelijk en pastoraal? Aan het einde van 2016 zullen wij het weten.”
Door Frank Bosman
Gerard de Korte, wat verwachten we van hem? Een heleboel, zeker na de superlatieven die hem te beurt vielen nadat bekend werd dat hij het kleinste, noordelijkste bisdom mag verruilen voor het grootste, zuidelijke bisdom Den Bosch. De hoge verwachtingen maken zijn nieuwe job nog zwaarder dan die al is. Zeker omdat die verwachtingen niet alleen in Den Bosch hoog gespannen zijn, maar in heel de Nederlandse kerkprovincie.
Veel progressieve katholieken, waaronder ikzelf, willen in zijn benoeming graag een pauselijke goedkeuring zien voor een meer open, niet-veroordelende en hedendaagse manier van kerk-zijn. Aan de benoeming zouden we kunnen zien, dat de fluwelen Franciscus-revolutie nu ook in Nederland doorzet. Tekenen van een frisgroene lente, die in ‘mijn’ Den Bosch begint? Of dat reëel is, moet natuurlijk nog blijken. Maar zei De Korte niet tijdens de persconferentie: Droom je dromen?
Verbinden
De Korte staat gelukkig bekend als een bisschop die wil en ook kan verbinden. Hij wil bruggen bouwen. Net als Franciscus. En in het Bossche bisdom is wel het een en ander te verbinden en te bouwen. Oude wonden zijn geslagen bij zich afscheidende geloofsgemeenschappen, die soms net het laatste tikje kregen van een onverzoenlijke parochiepastoor. Maar ook de soms zeer harde opstelling van deze pastoors is ingegeven door hun zorg om het behoud van de kerk in Brabant.
‘Bezielde’ katholieke gelovigen, priesters, dekens en bisschop staan nu te vaak tegenover elkaar. Daar had huidige bisschop Hurkmans zichtbaar last van. De wonden zijn oud en daarom diep. Het is veelzeggend dat Hurkmans aangaf, na een strijd van krachten en tegenkrachten, dat hij nu dan toch in vrede van iedereen afscheid kan nemen. Dat is duidelijk anders geweest.
Geen krimpmanager
Het is onder katholieken gewoon te zeggen dat de polarisatie nooit echt weg is geweest. Zo ook in het bisdom Den Bosch. Het orthodoxe kamp (onder aanvoering van pastoor Cor Mennen en hulpbisschop Rob Mutsaerts) laat zien hoe grootschalige fusies de geloofsgemeenschappen en de liturgie direct raken. Daardoor is op de geloofsvloer in de dorpen onbegrip en frustratie ontstaan. Zoals laatstelijk in Veldhoven waar een groep zich wil afscheiden, terwijl zij zich tot in het DNA katholiek voelt.
Een groot deel van het bisdom is het land van de Peel en de Kempen. Veengebieden waar nogal eens veenbrandjes woedden. De Korte zal daarmee moeten omgaan, en ze liefst onklaar maken. Hij zal dat als deel van zijn opdracht zien. De herder en leraar die geen krimpmanager is.
De polarisatie is met De Korte overbrugbaar geworden. De uitgestoken hand moet immers vanuit het bisschoppelijk paleis aan Bossche Parade komen. De Korte kennende gaat hij die hand uitsteken. Hij zal – na een rustige periode van kijken en afwachten – zijn bisschopsstaf naar eigen inzicht vormen. Frappant is dat hij bij zijn presentatie aangaf nog geen beleidsplannen te hebben, maar die te willen ontwikkelen in de kennismaking met de staf en het veld. Dat tekent de eerste contouren van zijn aanpak, want de bisschop draait lang genoeg mee om te weten wat de problematiek van zijn nieuwe bisdom is.
Wat de rol van hulpbisschop Mutsaerts daarbij zal zijn, is nog onzeker. De Korte kan (en wil) hem uiteraard niet op een zijspoor zetten. De bestuursstijl van beide bisschoppen is echter ongelijk genoeg om enige wrijving te voorzien. De vraag is hoe we dat publiekelijk zullen gaan merken. Toen De Korte in Utrecht hulpbisschop was onder Wim Eijk, werd het hem kwalijk genomen niet de una vox te hanteren. Dat zal Mutsaerts niet zijn vergeten. Het wordt interessant te zien of en hoe De Korte de gepolariseerde rijen zal weten te sluiten.
Machtspositie
Ook landelijk is de benoeming van De Korte van belang. Niet alleen gaat hij van het kleinste naar het grootste bisdom, hij resideert – zoals hij het zelf zegt – in ‘de kathedraal van Nederland’. Hij zit, in het katholieke zuiden, in het hart van de kerk. En Den Bosch is een stuk dichterbij de stad van Willibrord dan de Groningse ommelanden. Hoe groter het bisdom, hoe meer betekenis de rol van een bisschop heeft. Zeker in het katholieke zuiden.
Daarom: hoe hartelijk de publieke felicitaties van kardinaal Eijk aan zijn collega De Korte ook mogen zijn, de machtspositie van de nieuwe Bossche bisschop neemt toe. Merk op dat naast de benoeming van Gerard de Korte kardinaal Eijk zojuist (wegens gezondheidsredenen) afstand heeft genomen van het voorzitterschap van de Nederlandse bisschoppenconferentie. De Korte als nieuwe voorzitter zou een nog groter statement zijn voor een nieuwe koers in katholiek Nederland.
Belangrijk is ook wat er nu in Groningen gaat gebeuren. Waar de eerste ‘Franciscus-bisschop’ een duidelijke keuze is, zal het patroon pas bij een nieuwe bisschop in Groningen-Leeuwarden duidelijk worden. Wordt het een echte omwenteling van kil, verscholen en orthodox naar open, hartelijk en pastoraal betrokken bij de samenleving? Aan het einde van 2016 zullen wij dat weten. Hoe dan ook: de lente in Den Bosch is van start gegaan met een hartelijk briesje.
[box type="shadow"]
Gerard de Korte (Vianen, 13 juni 1955) werd in 1987 tot priester gewijd. Sinds 2008 is hij bisschop van Groningen-Leeuwarden. Daarvoor was hij hulpbisschop van Utrecht (2001-2008) en rector van de priesteropleiding Ariënskonvikt in Utrecht (1992-1999). De Korte studeerde theologie aan de Katholieke Theologische Universiteit Utrecht (KTU), één van de voorlopers van de huidige Faculteit Katholieke Theologie (Universiteit van Tilburg). In 1994 promoveerde hij aan de KTU in de theologie.
De Korte volgt op 14 mei, als zeventiende bisschop van Den Bosch, Antoon Hurkmans (71) op die vorig jaar om gezondheidsredenen zijn ontslag aanbood aan paus Franciscus. In september 2015 maakte het bisdom Den Bosch bekend dat de paus het ontslag had aanvaard.
De Korte, in 2015 benoemd tot de eerste Theoloog des Vaderlands en lid van het ‘Theologisch Elftal’ van dagblad Trouw, staat bekend als een pastoraal en collegiaal bestuurder. Binnen de bisschoppenconferentie is hij de verantwoordelijke voor kerk & samenleving. Hij trad op als woordvoeder toen het seksueel misbruikschandaal in de rk kerk in volle hevigheid losbarstte. Met dat optreden oogstte hij veel lof.
Met zijn benoeming laat De Korte veelgenoemde collega’s als monseigneur Mutsaerts (hulpbisschop van ’s-Hertogenbosch) en monseigneur Hoogenboom (hulpbisschop van Utrecht) achter zich. Wie de nieuwe bisschop van Groningen-Leeuwarden gaat worden, is op dit moment nog niet bekend. Net zoals in ’s-Hertogenbosch zal het kathedraal kapittel van het Groningse bisdom een drievoudige aanbeveling doen, die via de nationale bisschoppenconferentie en de nuntius aan de paus zal worden overhandigd. De gehele procedure kan weken tot maanden duren.
Bron: katholiek.nl
[/box]
Verslag Omroep Brabant
Maak meer verhalen mogelijk met een donatie
